Ngày trước, ở vùng nọ có đôi vợ chồng Thạch Sùng, gia đình vốn nghèo khó. Họ cùng nhau sống chui sống lủi ở túp lều ngay gần chợ để xin ăn cho qua ngày. Vì vậy cuộc sống cũng rất vất vả. Tuy nhiên thì Thạch Sùng vốn là người với chí làm ăn kinh doanh, hơn nữa cũng có rất nhiều những thủ đoạn.

Cũng từ lâu, cả hai vợ chồng đã nhịn ăn nhịn mặc để dành tiền, lâu dần gom góp cũng được một số vốn liền đem chôn vào góc nhà. Và ngày qua ngày, số tiền ấy cứ càng ngày càng lớn hơn nữa. Nhưng mà họ vẫn cứ giả bộ là mình nghèo khó, vẫn tiếp tục hành khất để kiếm ăn.

Vào một ngày, Thạch Sùng hôm ấy đi xin ăn về rất khuya. Lúc đi dọc theo bờ sông thì vô tình trông thấy có hai con trâu lội từ dưới nước lên rồi húc nhau đến chí tử. Thấy vậy thì ông đoán ngay đó là điềm báo trời sẽ có mưa lụt to, vì thế ông vội về nhà, đem hết số tiền chôn giấu bấy lâu đi mua gạo. Huả nhiên là vào tháng Tám thì trời làm cho một trận lụt vô cùng kinh khủng, khắp các miền đâu đâu cũng nhìn thấy cảnh nước nôi lênh láng, tất cả mùa màng, rồi nhà cửa, cũng như súc vật… tất cả đều nổi trôi cả.

Vì trận lụt ấy mà khắp nơi đứng trước nạn đói kinh hoàng. Giá gạo cũng vì thế mà một tăng mười, rồi lại tăng gấp trăm lần. Җù vậy nhưng vẫn chẳng người nào có gạo để mà bán ra. Thạch Sùng cứ như vậy chờ cho đến khi dân tình cũng cùng kiệt cả rồi thì mới tung ra số gạo mà mình tích trữ bấy lâu ra ngoài. Nhiều nhà giàu còn phải mang một thỏi vàng tới để đổi lấy một đấu gạo của ông ta.

Kể từ khi đã có vốn trong tay rồi thì vợ chồng nhà Thạch Sùng mới thôi nghề hành khất. Họ liền đem số tiền mình có đi cho người khác vay, rồi một vốn lại đẻ ra tới năm bảy lớp lãi khác. Vậy là chẳng lâu sau thì Thạch Sùng liền trở mình, biến thành phú ông giàu có. Rồi ông ta lại tậu trâu bò, tậu thêm ruộng vườn, chẳng biết bao nhiêu mà đếm, mà những thứ ấy mỗi năm lại càng tăng lên mãi.

Tuy vậy nhưng Thạch Sùng ta vẫn còn rất nhiều mánh khóe để mà làm tiền. Ngoài chuyện thu lúa rẻ và cho vay lãi thì ông ta còn làm ăn buôn bán lớn nữa. Những chiếc thuyền buôn lớn của Thạch Sùng cứ dong buồm mà đi khắp nơi trong cả nước, đến mọi cửa biển. Sau đó hắn còn thông lưng cùng bọn cướp ở trong vùng. Trong mỗi chuyến làm ăn thì ông ta cũng được chia phần, không chỉ vậy, hắn còn giúp bọn cướp tàng trữ và tiêu thụ những của cải phi pháp, bất nghĩa mà bọn chúng cướp được.

Sau mười năm thì Thạch Sùng từ một tên hành khất, nghiễm nhiên trở thành một cự phú, của cải châu báu nhiều như non như nước, chẳng người nào có thể địch nổi. Với những tên thiên hộ hay bá hộ, đem ra so sánh với hắn thì đúng là chẳng bằng móng tay.

Khi đã có tiền ở trong tay thì Thạch Sùng cũng rất dễ dàng kiếm cho mình địa vị. Vì hắn đã hào phóng dâng lên cho nhà vua không biết bao nhiêu châu báu cùng vàng bạc, vì thế nên nhà vua liền phong cho hắn cái tước là quận công. Rồi hắn lại đến kinh thành, bỏ tiền ra xây phủ đệ, chẳng khác nào phủ đệ của những ông hoàng hay bà chúa. Ở trong phủ đệ, hắn có những một trăm nàng hầu cùng vợ lẽ, tất cả đều ăn mặc quần áo làm từ gấm vóc, lụa là. Còn về phần hắn cũng như vợ con của hắn thì sống vô cùng xa hoa, đến mức mà tính ở trong nước, ngoại trừ nhà vua ra thì rất khó có thể kiếm ra người nào có thể so sánh cùng.

Ngày đó ở kinh thành có người họ Vương là em của hoàng hậu. Y cũng được coi là tay cự phú bậc nhất về việc có biển bạc tiền rừng, tiêu xài vô cùng hoang phí. Ngày ấy y và Thạch Sùng gặp mặt trong bữa tiệc, còn có rất nhiều đại thần, vương công cũng tới dự. Câu chuyện sau lại dần biến thành cuộc khoe khoang của hai người. Họ Vương thì nói:

– Đám nô tỳ trong nhà tôi mặc đồ đều là tơ lụa cả. Chúng đông đến mức mà mỗi năm khi tết đến là phải có hàng kho tơ lụa thì mới tạm đủ mà may mặc cho bọn chúng được.
Thạch cũng đáp ngay:

– Còn đám nô tỳ trong nhà tôi, cần lúa gạo của cả huyện thì mới đủ để chúng ăn.
Và họ Vương lại tiếp tục khoe:
– Bếp của nhà tôi thì phải dùng đường để thay cho củi.
Thạch lập tức cướp lời:

– Để mà sưởi ấm cho tất cả các phòng khi đông đến thì chúng tôi mỗi ngày phải đốt hàng hòm nến mới đủ.
Nghe hai người họ chẳng người nào chịu người nào, một vị quan đành phải ra mặt dàn xếp mọi chuyện:

– Hai ngài cứ cãi nhau như vậy cũng chẳng ích gì. Cần có chứng cớ thực thì chúng tôi mới có thể tin được. Tôi tính như vậy, để một ngày khác, hai ngài đem hết những của cải mà mình có ra trưng bày cho chúng tôi cùng xem xét. Người nào thua thì sẽ phải nộp lại cho người kia đủ mười thúng vàng. Còn chúng tôi thì sẽ đứng ra làm chứng cho công bằng. Hai ngài thấy như vậy có được không?

Nghe vị quan kia nói cũng xuôi tai nên hai người rất khảng khái mà nhận lời.

Ngày thi đấu đã đến, cả đám đại thần đều đứng ra để làm chứng cho việc đấu của của hai người. Trước khi chính thức thi đấu, cả hai đều phải ký tên điểm chỉ vào tờ giao ước để cho công bằng. Hoàng hậu biết tin thì rất lo em mình bị thua, vì vậy truyền lời tìm mấy tên hoạn quan đa mưu túc trí tới để giúp một tay.

Đầu tiên thì Vương sai người đem lụa ra căng thành màn trần cho mọi dinh thự mình có. Khi đến lượt của Thạch Sùng thì hắn liền sai người đem gấm trần trướng và căng che cho tất cả nhà cửa hắn có. Vương lại sai người đổi ngói lợp thành thủy tinh, khiến cho tất cả phủ đệ và nhà cửa của hắn biến thành những tòa lầu lung linh, sáng loáng như ngọc. Đổi lại thì Thạch Sùng lại cho người gọi thợ tới cắt từng phiến ngọc thạch ra để lát sân trước nhà.

Những người có mặt ở đấy đều khen Thạch Sùng không dứt lời. Và cuộc đấu của vẫn còn tiếp tục vô cùng căng thẳng. Thạch liền hỏi Vương rằng:
– Nhà ngươi liệu có san hô không?
Vương liền cho người bê ra một cây san hô cao đến mấy thước, rồi lại hỏi lại Thạch:

– Nhà ngươi liệu có tê giác chăng?
Nghe vậy Thạch liền bĩu môi mà ra hiệu đám người hầu đem ra bộ đồ trà làm từ sừng tê giác nạm ngọc quý giá.

Cả hai không ai chịu nhường ai, còn khoe khoang không biết bao nhiêu là của cải khác. Sau khi đã đem hết đồ quý giá ra khoe, họ lại lôi đến những thứ kỳ lạ mình có. Thạch Sùng mở màn:
– Ta có được một con thiên lý mã được mua từ tận Thiên Trúc, mỗi ngày nó có thể chạy ngàn dặm không mệt.

Hắn vừa dứt lời thì mọi người đã xúm cả lại để xem xét cũng như ca tụng con ngựa quý giá kia. Nhưng Vương ngay lập tức mời mọi người đến vườn nhà mình để cùng thưởng thức con hươu hai đầu của y.

Đến lượt của mình nhưng Thạch Sùng vẫn cứ yên lặng rất lâu. Khắp nơi nổi lên tiếng xôn xao, mọi người đều nghĩ là Thạch Sùng không còn vật gì quý để khoe nữa. Đột nhiên hắn lại lôi từ trong người ra một viên ngọc:

– Ta có viên ngọc này, nếu đeo vào người, mùa nóng thì cảm thấy mát, mà mùa rét thì lại cảm thấy ấm. Chắc hẳn đi khắp thiên hạ này cũng là có một không hai.

Họ Vương thấy thế thì cũng bối rối lắm. Y toan phái người chạy vào trong cung để mượn chị Hoàng hậu của mình viên ngọc như ý, nhưng đúng lúc ấy thì viên hoạn quan vẫn ngồi bên cạnh liền thì thầm to nhỏ vào tai của hắn vài lời. Và người ta nhìn thấy Vương lập tức quay về phía Thạch Sùng mà hỏi rằng:

– Nhà của ngươi tuy rằng rất giàu, nhưng đầy mà lại chẳng đủ. Ta chắc hẳn ở trong nhà của ngươi vẫn thiếu rất nhiều đồ vật này nọ.
Lúc đó Thạch Sùng đương trong cơn đắc ý, liền nói:

– Trong nhà ta chẳng thiếu thứ đồ vật nào. Nếu mà ngươi có thể chỉ ra bất kể một vật gì mà ta còn thiếu thì ta không chỉ mất cho ngươi mười thúng vàng như giao ước, mà còn mất cho ngươi toàn bộ gia sản nhà ta nữa. Nhưng trái lại, nếu như mà ta có đủ được mọi thứ, nhà ngươi sẽ phải cho ta như vậy!

Vì tính kiêu căng lên đến cực điểm, Thạch Sùng liền bắt họ Vương kia cùng mình làm một bản giao ước hoàn toàn mới. Khi kí tên xong rồi thì Vương mới bảo hắn là:
– Vậy giờ ngươi hãy mau đem mẻ kho của ngươi cho các vị ở đây cùng xem đi.

Nghe vậy thì Thạch Sùng mới giật mình hoảng hốt. Hắn cũng chẳng lạ gì cái mẻ kho ấy cả. Đó chính là nồi đất bị mẻ, chỉ có những nhà nào mà khổ cực lắm thì mới lấy nó để nấu nướng thôi.

Ngày xưa lúc còn hàn vi ấy, hắn cũng đã từng phải lần tìm trong đống rác vật ấy, sau đó đem về đánh chùi sạch sẽ để kho cá. Tuy nhiên, chuyện đó đã từ rất lâu rồi, thực quá lâu rồi, giờ hắn cũng chẳng còn nhớ nổi thứ đồ hèn hạ đấy nữa. Bởi vì đồ dùng trong nhà hắn hiện giờ toàn bằng vàng bằng bạc, mà tệ nhất thì cũng là đồng thau, nào ai bận tâm mà chứa chấp mấy thứ đồ bỏ đi ấy làm gì nữa chứ.

Tuy nhiên hắn vẫn cố thúc giục đám đầy tớ nhà mình lục tìm xem trong góc bếp xó vườn xem thế nào. Nhưng tìm đi tìm lại khắp nơi mà cũng chẳng tìm được gì dù chỉ là một mảnh nồi niêu vỡ. Huả nhiên là trong nhà của Thạch Sùng không thể nào mà tìm ra được món đồ ấy.

Đợi một lúc lâu sau đó thì tất cả những người có mặt làm chứng cuộc đấu hôm nay phải công nhận phần thắng thuộc về người họ Vương em của Hoàng hậu. Mà Thạch Sùng đến tận bây giờ vẫn chẳng thể nào tin nổi mình lại bị thua đau đớn như vậy. Nhưng giao ước đã kí, lại có nhiều người làm chứng như vậy, hắn cũng đành cay đắng mà nhìn toàn bộ gia sản, vợ con cùng đám nô tỳ và nàng hầu… của mình chạy thẳng sang tay tên họ Vương kia.

Khi chỉ còn một mình cô đơn trong túp lều rách, hắn đành tặc lưỡi mà tiếc nuối số cơ nghiệp mà mình đã tự tay gây dựng suốt chục năm qua, cuối cùng thì tay trắng lại hoàn trắng tay. Sau đó hắn ch.ết, rồi hóa thành một con mối, cũng chính là con thằn lằn, hoặc gọi con thạch sùng cũng được. Loài mối thì thỉnh thoảng cứ chắt lưỡi mà kêu mấy tiếng“Thạch thạch” chính là vì như thế.

Cho đến tận ngày nay thì trong dân gian vẫn truyền nhau câu tục ngữ là:“Thạch Sùng còn thiếu mẻ kho” chính là muốn nói trên đời không thể nào tìm ra được người có đầy đủ hoàn toàn.