Phạm Đan cầm gậy chạc ba xông lên thúc vào cổ con ngựa chiến, Thảo Cứu ngã ngựa. Vốn kẻ học trò không quen đánh trên lưng ngựa, Thảo Cứu chạy tới giành một con ngựa từ một viên phó tướng rồi lệnh toàn quân rút lui. 

Phạm Đan nhảy lên lưng một con ngựa, vặn cổ một tay giám quân giành lấy ngựa của hắn. Phạm Đan thúc ngựa đuổi theo Thảo Cứu mặc cho quân lính bủa vây. Đội quân bọc hậu của họ Trình xua giáo mác chặn Phạm Đan nhưng không cản nổi sức quân người Nam cầm gậy gộc mái chèo đang hừng hực khí thế.

Hơn ba nghìn lính của Phạm Đan trên bờ dưới sông theo lời chủ tướng đuổi họ Trình về phía nam. Nửa đêm giá buốt, quân lính của Phạm Đan phân nửa chỉ có chiếc áo tơi bằng dạ vẫn hùng hục đuổi theo quân đội Tống Bình.

Đoạn đi qua núi Tiên Lữ, Trình Thảo Cứu cho quân hô hét đốt cỏ khô cháy sáng rực phía chân núi. Quân từ trên núi xông ra chặn đường quân của Phạm Đan. Nhân lúc quân khí thế cao ngút, Phạm Đan tiếp tục cho quân giao chiến.

Bọn quân Tống Bình bất ngờ trước sức chiến đấu của quân Nam Việt, dẫu cho đội quân ấy thiếu thốn cực cùng nhưng uy võ chẳng hề kém cạnh quân Tống Bình. Quân đội Tống Bình bị bắt giết lên đến cả trăm người, bị thương vô số.

Quân của Trình Thảo Cứu tiếp tục xuôi về phía nam do kế hoạch chặn đánh quân họ Phạm ở núi Tiên Lữ bị đổ bể. Chạy được chừng năm dặm, quân đội của Phạm Đan đột nhiên không đuổi theo nữa. 

Sương muối mỗi ngày một giá, tiếng gà gáy đêm le te báo đã canh tư. Trình Thảo Cứu cũng đã thấm mệt nghĩ rằng quân Phạm Đan chắc có kẻ báo tin nên không thấy đuổi theo liền sai quân bỏ giáo mác lấy gạo ra nấu cháo. 

Đám quân nhu vừa mang gạo ra khỏi những bị lớn thì từ phía nam đi lên, một ngả từ cánh đồi bên trái cũng đã kéo tới. Thảo Cứu đang hì hụi nướng củ khoai lang nghe tiếng quân lính liền giật mình đứng dậy. Vết nhọ lem nhem vẫn còn dính trên mặt, họ Trình quát tháo:

- Đám quân ăn hại. Lúc bọn ta bị rượt thì chẳng thấy đứa nào. Bây giờ bọn giặc ấy chạy về phía bắc rồi thì lại tới đây. Mà đứa nào sai các ngươi rời khỏi đồi ấy?
Một tên lính hớt hải quỳ xuống bẩm lại:

- Bẩm đại nhân. Tướng quân Từ Huyền sai người cấp báo cho bọn tôi phải rời khỏi đồi ngay lập tức. Quân của đại nhân bị vây hãm ở núi Tiên Lữ khẩn cấp cần giải nguy.

Thảo Cứu nhòe nhoẹt mắt vì khói cay sống mũi, lấy vạt áo kéo cao lên rồi lau đi vết nhọ trên mặt. Thảo Cứu xông tới đạp vào vai tên lính báo. Hắn ngã ngửa, mặt mũi xổ ra đầy máu đỏ. Đồ Tre ăn miếng khoai rồi nghẹn ứ trong cổ họng nói không ra hơi, trợn mắt xua kiếm nhìn cố quát nạt đám ngu binh:

- Bọn dốt nát các ngươi. Lại bị bọn quân người nam lừa cả rồi. Mau mau rút quân về núi Trầm yểm trợ cho Từ Huyền.
Bọn quân nhu vội thu bát cháo còn đang dở trên miệng đám lính. Cả đám quân lao nhao giận lắm nhưng chẳng kẻ nào dám mở miệng phản đối.

Quân phía nam nghe lệnh của họ Trình tiên phong dẫn binh đi tới núi Trầm. Đồ Tre uống hai vại nước ấm mới thông được cổ họng lập tức sai toàn quân hành quân phía sau tiến về núi Trầm, họ Trình vẫn nghĩ trong đầu rằng Từ Huyền đang bị bao vây.

Đám quân tiên phong đi qua một ngôi chùa dưới chân núi nghe tiếng chuông điểm giữa canh liền dừng lại. Cả đám quân núp phía ngoài ngôi chùa trông lên núi thấy vẫn lặng như tờ.

Một tên cưỡi ngựa quay lại báo cho họ Trình. Đồ Tre nghe tin biết núi vẫn an liền sai người tới báo cho họ Từ biết quân của họ Trình đã về dưới chân núi, quân Phạm Đan không đuổi theo nữa.

Phía trong gian chùa thoang thoảng mùi nhang thơm đưa theo làn gió tới đám quân Tống Bình đang phục phía ngoài. Trình Thảo Cứu thong dong bước vào cửa chùa, vãn cảnh ảo mờ trong tiết giá đông. Phía trong chùa có tiếng mõ tụng kinh, ánh sáng lập lòe từ chiếc đèn dầu phụng làm cho tâm dạ của họ Trình bỗng nhẹ tênh, dựa vào gốc thị mà mở gáy hồn bay.

Thảo Cứu nhớ lại khi trước ở Đại Đường Nam tự, họ Trình vẫn thường ngày lén lút mang thư, mang gạo vào cho họ Mã. Biết sau gian lớn đại tự là một ngôi chùa nhỏ có gốc thị trước cổng, mấy lần Thảo Cứu ngủ quên ở đấy. Cũng nhờ may được vị tiểu hòa thượng chùa ấy độ lượng thương tình cùng sư Cảm Thành bao dung cho ghé ở chùa mà thoát tội mấy lần.

Sau này chiến trận liên miên, Thảo Cứu cũng chưa từng ghé lại chùa ấy tìm viên tiểu hòa thượng và hai vị thiền sư ở chùa ấy. Đang lơ mơ dựa gốc thị vãn cảnh, họ Trình nghe tiếng chân thình thịch từ gian chùa trong bước ra cửa.

Có bóng người ngó trước nhìn sau, Thảo Cứu liền núp vào phía sau gốc thị. Tiếng thì thào theo gió vọng ra:
- Nói khẽ thôi. Trên núi có quân Tống Bình. Cẩn thận kẻo lộ hết cả bây giờ.

- Lúc canh ba bọn ta bắt được một tên đi tuần, lấy mũ áo đến dãy đồi phía tây lừa đám quân ở đấy đi về phía bắc hết cả rồi. Bọn Từ Huyền nhát như thỏ đế, khi nãy ta lên núi báo với hắn hắn lập tức sai quân thủ chặt núi. Phen này ta sẽ đốt cả quả núi này cho bọn chúng thành đám chuột quay hết cả lũ với nhau.

- Vậy Phạm Đan anh ấy thì sao? Nguyễn Hợi đợi ở Ninh Sơn đang tập hợp anh em chuẩn bị phản kích.
- Phạm Đan ta đã cho người vượt sông đi theo bờ phía đông để báo tin. Quân Tống Bình phía bờ ấy đã rút hết về nam nên không bị phát hiện ra, chắc chỉ nửa canh nữa là sẽ tới.

Trình Thảo Cứu vò tay, nắm thật chặt rồi đấm mạnh vào gốc cây. Đồ Tre hậm hực trong lòng "Bọn giặc chó dám lừa quân ta. Ta sẽ cho bọn mày phải ch.ết!"

Tiếng huýt sáo bỗng xua đi âm thanh tĩnh lặng trong đêm. Năm mươi tên lính cầm giáo mác vây chặt chùa rồi xông vào bắt giữ cả thảy tám người. Thảo Cứu chặt đứt một thân cây mây, tước lớp vỏ gai làm chuôi rồi vút mạnh vào mặt hai gã đứng đầu:

- Bọn chó má gian manh. Khai mau, trong quân ta còn kẻ nào trà trộn? Không từng đứa sẽ máu chảy đầu rơi.
Từng vết lằn vết xước trên lưng và cả những khuôn mặt má hóp gò cao đầy những vết bầm tím. Ngất đi rồi tỉnh lại bằng nước lạnh buốt giá.

Không cậy được lời nào từ tám người ấy, Thảo Cứu lập tức hội quân, chém đầu tất cả tám người treo lên cây thị để giương uy. Đám sư tăng chỉ biết lẩm nhẩm niệm kinh "Nam mô a di đà phật. Thiện tai!" mà chẳng dám hé răng một lời.

Thảo Cứu sai một viên bộ tướng cùng hai mươi lính canh gác ngôi chùa. Đồ Tre tự dẫn binh hướng về tây mai phục quân Phạm Đan đi tới. Cứu sai hai trăm lính giả bị thương lê lết ở bãi đất hoang, đốt lửa sưởi ấm và cháo lão lúc canh năm.

Ba trăm quân mai phục phía đông nam núi Trầm cùng với Từ Huyền giữ chặt núi. Năm trăm lính khác đi về phía đông men theo bờ sông Đáy tới Vực Ninh hòng bao vây đám dân làng ở đấy.

Hai khắc từ lúc Thảo Cứu sai hai trăm lính đốt lửa dưới chân đồi. Quân của Phạm Đan đúng như lời bọn người kia nói đã xông tới hò hét giết họ Trình.

Hai trăm quân của Thảo Cứu nháo nhác, Phạm Đan xua quân truy quét quân họ Trình. Đứng giữa dãy đồi phía tây và núi Trầm bên trái, Phạm Đan quay ngựa một vòng cảm giác lặng thinh đến gai người.

Phạm Đan cho quân rón rén từng bước đuổi theo, hai trăm quân đứng phía sau bọc hậu. Một mũi tên bắt trượt qua gáy, quấn vào đuôi ngựa khiến ngựa hí vang. Phạm Đan hò hét quân cẩn trọng. Từ bốn phía nỏ bắn ra như mưa, quân họ Phạm trúng tên vô số.

Từ núi Trầm, Từ Huyền xông ra, đồi phía tây Thảo Cứu hô hào. Phạm Đan giữ quân không bị loạn, chống trả quyết liệt. Quân của họ Phạm bị chia làm ba đoạn. Đoạn phía nam Phạm Đan phá vòng vây thoát được sai quân lính đi theo hướng về Ninh Sơn. 

Đoạn phía bắc, quân lính không có người cầm đầu nên người nào người nấy thục thân chạy về núi Tiên Lữ. Tới chân núi dừng được một khắc, quân của Từ Huyền đuổi theo bắt kịp. Nhiều quân lính bị kiệt sức chống trả đều bị giết ch.ết. Phần còn lại hơn bốn trăm người chạy về phía bắc thì gặp quân của Đặng Hoài tiếp viện.

Đoạn quân ở giữa không sao thoát khỏi được vòng vây quân Tống Bình quá đông nên liều ch.ết đến cùng. Hơn sáu trăm lính bị giết, gần ba trăm người bị thương đầu hàng quân Tống Bình.

Phạm Đan dẫn binh đi, vừa chạy vừa ngoái đầu trở lại trông theo. Tới Ninh Sơn, Phạm Đan hồ hởi ra chạy tới đón người anh em đang đứng chắp tay sau hông, oai nghiêm ở phía gốc cây đa lớn trước đình làng. Nguyễn Hợi cắn râu, lắc đầu mà không nói được lời nào như ý muốn cản Đan không chạy tới. Đan không hiểu ý vẫn lao tới, mặt nhem nhuốc hăm hở:

- Thằng Lợn Nguyễn Hợi đây rồi. Chú làm gì mà cứ ư ử trong miệng mà lại không chịu chạy ra đón ta. Trời rét như thế này mà không chịu mặc chiếc áo tơi vào. Chú chê áo tơi của quân ta làm từ gốc dạ có phải không. Cứ đứng chắp tay phía sau hông như vậy mà không mỏi à. Bọn quân Tống Bình phen này sẽ trúng kế mà đuổi theo quân ta về phía bắc. Tới huyện Thái Bình rồi bọn chúng sẽ bị họ Đặng bày mưu bắt giết hết cả thôi.

Một tiếng hét lớn khiến Phạm Đan giật mình lùi về phía sau:
- Anh Đan lùi lại.

Từ phía dưới chân Hợi hai bên có hai tay võ sỹ người đô con, khá thấp nhưng thân thủ nhanh nhẹn cầm kiếm hất tung đám dạ lao về phía họ Phạm. Họ Phạm tránh được một mũi kiếm nhưng bị trúng một chém bên vai trái. Chàng ôm vai lùi lại.

Trong cơn giận dữ, chàng gào thét, máu càng chảy ra nhiều hơn. Một tên lính cầm mảnh vải xé từ chiếc quần mỏng tang trên người hắn vội vàng quấn lấy vết thương cho Đan. Đan chậm rãi lui lại phía sau, cầm chiếc gậy chạc ba.

Từ trong đình đi ra, cả chục ngọn đuốc được thắp lên. Mấy chục anh em người đầm Nhất Dạ ngày trước theo Phạm Đan bị bắt trói được dẫn ra. Phía trước mặt Nguyễn Hợi là một hố lớn ở dưới đầy chông tre, phía trên đan đầy cành khô và cỏ khô. Một tên từ phía sau Nguyễn Hợi cầm thanh kiếm sắc chỉ trỏ:

- Họ Phạm ngươi số chưa ch.ết thì anh em ngươi sẽ phải ch.ết.

Nói rồi, hắn đạp trúng lưng Nguyễn Hợi, Nguyễn Hợi ngã ra phía trước rơi xuống hố chông sắc nhọn. Cả mấy chục anh em người đầm Nhất Dạ cũng bị đám quân Tống Bình hất cả xuống phía dưới hố ấy. Già trẻ gái trai trong làng vì mang tội chứa chấp quân phản loạn cũng bị đám lính đó dùng đuốc thiêu rụi hết thảy. Không một mạng người sống sót trong bão lửa hung tàn.

Bọn chúng châm lửa đốt hò reo nhảy múa, tươi cười trước mặt toàn quân họ Phạm. Đan lúc ấy mất máu nhiều, ra công ra sức hò hét đám quân xông lên chiến đấu mà chẳng kẻ nào dám xông lên. Phía đình làng, cây đa lớn cũng đổ rầm xuống chắn ngọn lửa dữ dội kia hắt vào trong đình.

Nước mặt nhòe nhoẹt, sống mũi còn nhức không sao mà thở được. Phạm Đan gắng gượng cố níu chân bọn tàn quân quay lại chống trả bọn lính Tống Bình. Viên hộ tướng người Đỗ Động ôm lấy Phạm Đan, cố giữ Đan trên lưng ngựa rồi thúc ngựa về phía tây đi theo lối mòn phía bắc thành Đỗ Động. Nhờ người ấy thông thuộc đường đi mà Đan thoát được mũi giáo của quân Tống Bình.

Suốt từ lúc bấy cho đến canh Tỵ gần trưa ngày hôm sau, Đan luôn miệng gào thét giữa quân doanh. Chàng ngất lên ngất xuống đòi gặp lại những người anh em suốt cả chục năm nay gắn bó với nhau nay lại bị giết bởi đám quân hung bạo.
Viên hộ tướng an lòng họ Phạm:

- Mong tướng quân hãy nguôi cơn thương tiếc. Những người anh em đó vì nghĩa dũng diệt thân, tinh thần đáng khâm phục. Mong tướng quân hãy bình tâm, vượt qua tiếc thương mà lấy lại khí thế ba quân cùng các tướng khác đuổi quân địch báo thù.

Phạm Đan sai quân lính mặc áo tang, chặt ba cây trầm hương trên núi để thắp lửa tưởng nhớ những anh em đã khuất. Hết canh Ngọ, củi cháy đã tàn. Phạm Đan sai quân đi về huyện Thái Bình. 

Đan thất thần vắt vẻo trên lưng ngựa, nhìn mây trắng bay trên bầu trời như đang đùa vui giữa cái nắng hanh của giữa mùa đông giá. Khi ấy chàng lại nhìn về phía đông, vết thương dấm máu, giọt lệ lăn trên gò má sạm rồi tự nhủ lòng mình:
"Nam nhi chí lớn khắp muôn nơi

Lòng thắt quặn nhìn mây trắng trôi
Dũng sĩ bao năm chia đói rét
Anh hùng những tháng sẻ buồn vui
Đông kia buốt giá nào đâu tỏ
Tâm dạ thân hồn máu sục sôi
Giận lắm anh em nơi cực lạc
Chẳng lời giã biệt lúc chia phôi…"

Đám tàn binh của Phạm Đan đi về phía bắc, đến canh dậu thì về tới thành huyện Thái Bình. Phạm Đan xuống ngựa, cúi gằm mặt bước vào. Cái giá rét chẳng khiến chàng để tâm, chàng đi mà hồn ở nơi nào. Mã Tước trên cổng thành nhìn thấy Phạm Đan đi từ phía nam tới mà không khỏi lắng lo.

Mã Tước trong thành ngóng tin quân của Đặng Hoài suốt cả ngày qua mà canh cánh trong lòng chẳng ăn chẳng uống. Lúc tối trời ngày hôm qua, Tước còn trúng phong hàn nhưng vẫn chẳng chịu dưỡng bệnh. Trong người cảm thấy nóng ruột suốt cả đêm qua e có chuyện chẳng lành. Tước hỏi Đan đang thất thểu tiến lại gần:

- Anh Đan. Có chuyện gì chẳng lành rồi phải không? Trông bộ dạng anh quân tướng nào còn nghĩ đến chuyện giết địch.
- Phải. Ta vô dụng, chẳng có tài cán gì cả.
Tước cau mày trách giận:

- Phạm Nô Đan. Anh nói vậy là ý gì? Đặng Hoài đâu? Sao quân anh lại chỉ còn có vài trăm người? Mà lại đi từ phía nam tới.
Đan hất cổ xuống dưới chân thành:
- Thì chỉ còn có chừng ấy thôi. ch.ết hết cả rồi.
- Thế còn Đặng Hoài?

Phạm Đan ho sụ sụ, mảnh vải quấn vai lại bị xộc xệch, máu dấm qua áo giáp giấy và áo choàng vai. Tước nhăn nhó mặt mày quay ngang quay dọc nhìn về phía đông xem chờ tin quân của Đặng Hoài. Biết Đan bị thương, Tước biết chuyện chẳng hay đã xảy ra rồi sai người cho Đan vào phía trong huyện nha nằm dưỡng thương.

Nghe hộ tướng của Phạm Đan bẩm lại, Mã Tước càng thêm lo lắng. Suốt cả buổi chiều Tước quay ra quay vào sai người đi thám thính liên tục nhưng chưa thấy kẻ nào về. 

Chỉ có tin từ phía bắc, La Phục Châu quân lính của Quách Thôi tiếp tục công phá. Phía quân Man Hoàng, Ma Cao Dực vẫn chưa có động tĩnh gì để tiếp viện. Các cánh quân của Dương Chí Liệt đang chống trả lại với quân chủ lực họ Hàn do Hàn Ước cùng người cháu Hàn Lâm đang liên tiếp tấn công. Châu Nam Từ, sau khi Bạch Hạc thất thủ, Hỏa Cước Tốc Đinh Tráng buộc phải giữ binh ở đấy. Gia Ninh cũng rất nguy cấp, Triệu Cường bị đám người cũ của họ Vương lật lọng e sẽ chẳng thể chống cự lại sức quân của Triều Đình. 

Tình thế rất bất lợi cho quân đội họ Dương. Trận ở huyện Thái Bình này sẽ là nút thắt cho thế cục lúc bấy giờ nên Mã Tước càng không thể tĩnh tâm mà có thể chờ đợi. 

Sốt sắng về tin từ quân của Đặng Hoài, Mã Tước quyết định sai năm trăm lính mở cửa thành đi về phía đông. Tiếng cổng thành vừa mở, Mã Tước trông ra xa thấy khói bụi mịt mùng. Đúng lúc đó hai tên viễn thám trở về thành cấp báo:

- Báo! Quân của tướng quân Đặng Hoài rạng sáng nay đánh nhau với quân Tống Bình một trận quyết liệt bên bờ sông Đáy. Quân của tướng quân Phạm Đan bị bắt giết phân nửa, tướng quân Đặng Hoài không hay biết Phạm tướng quân đã bị ch.ết hay chưa nên tướng quân Đặng Hoài buộc phải lui binh về thành huyện Thái Bình. Phía sau thế quân địch rất mạnh, không thể chống cự được.

Mã Tước mừng rỡ:
- Hay lắm! Quá hay rồi.
Cớ sao Mã Tước lại mừng vui trước thế địch rất hung hãn? Liệu kế hoạch của Đặng Hoài có thể hỏa thiêu đám quân Tống Bình hung hãn kia vẫn còn đương ngỏ. Chương sau sẽ tỏ.