Một ngày thu đẹp ấm áp, hiu hiu buồn, lặng lẽ một buổi giao mùa, một ngày cuối hạ miền California với mặt trời mờ sương, với những làn gió nhẹ thoảng đưa, không lay động nổi giấc ngủ triền miên của không khí. Những màn sương tím ngắt, không phải là hơi nước mà là những sợi tơ màu đan lại, vương vất, ẩn trong lòng những dãy đồi. San Francisco như một làn khói mờ nằm trên những đỉnh cao. Cái vịnh nằm giữa là một tấm kim khí dát mỏng mờ mờ, có những chiếc thuyền buồm nằm bất động lờ lững trôi theo ngọn thủy triều lười biếng. Dãy núi Tamalpais xa xa, lẩn trong màn sương bạc, vươn lên sừng sững bên Kim môn 1. Kim môn trông như một con đường dát vàng nhạt dưới ánh mặt trời đã ngả về tây. Xa xa, Thái bình dương mờ mờ, mênh mông đang tung những đợi mây ở phía chân trời, mây ùn ùn kéo về lục địa mang hơi thở ào ào đầu tiên của mùa đông.

Mùa hạ đã đến ngày tàn. Nhưng mùa hạ vẫn còn vương vấn, nó mờ đi, yếu đi giữa những dãy đồi, làm thắm thêm màu tím ngắt của thung lũng, nó dùng sức mạnh đã tàn suy và sự say mê đã thỏa mãn dệt nên một tấm khăn liệm bằng hơi sương, bình thản lịm ch.ết dần, hài lòng vì đã sống và đã sống đầy đủ. Và ở giữa những dãy đồi ấy, trên đỉnh mà họ ưa thích nhất, Martin và Ruth ngồi bên nhau, đầu chụm lại trên trang sách, gã đọc to cho nàng nghe những bài thơ tình của người đàn bà đã yêu Browning, một mối tình mà ít người đàn ông trên đời có diễm phúc được hưởng.

Nhưng tiếng đọc yếu dần. Ma lực của cái đẹp sắp tàn ở chung quanh quá mạnh. Năm đẹp đẽ đang ch.ết đi như nó đã sống, một cuộc sống đắm say không hối tiếc, đẹp vô cùng, kỷ niệm về những phút mê ly và thỏa mãn đã trĩu nặng không gian. Nó thấm dần vào tâm hồn hai người uể oải với những giấc mơ, nó làm yếu đi những quyết tâm, và làm mờ đi nét mặt của đạo đức và lý trí với màn sương tím ngắt. Martin cảm thấy người mềm đi, tan ra, thỉnh thoảng những tia lửa ấm dâng lên trong lòng gã. Đầu gã gần đầu nàng quá, khi những làn gió nhẹ như những bóng ma lang thang thổi động tóc nàng cho nó ve vuốt mặt gã, thì những trang sách in cũng rung rinh trước mặt gã.

"Tôi tin rằng anh đọc mà không hiểu một chữ mình đang đọc," nàng nói khi thấy gã quên mất không biết là mình đọc tới đâu.
Gã nhìn nàng với cặp mắt bốc lửa, đang lúng túng thì một câu trả lời đến kịp.
"Tôi tin rằng cô cũng không hiểu nốt. Bài thơ cuối cùng vừa đọc nói gì nào?"

"Tôi cũng không biết," nàng cười thánh thiện. "Tôi quên mất rồi. Thôi ta đừng đọc nữa. Hôm nay trời đẹp quá."
"Có lẽ đây là lần cuối cùng chúng ta đến đồi này trong một thời gian," gã nói nghiêm trang. "Có cơn bão đang nổi lên ở phía chân trời."

Cuốn sách tuột khỏi tay gã rơi xuống đất. Họ ngồi không, yên lặng, nhìn về phía vịnh đang ngủ say, mắt mơ màng không nhìn thấy gì hết. Ruth liếc nhìn cái cổ của gã. Nàng không tựa người vào người gã. Nàng đang bị một sức mạnh, vượt ra khỏi ý chí của nàng, mạnh hơn cả sức hút của trái đất, mạnh như định mệnh, kéo nàng đi. Chỉ có một ly thôi là tựa được vào, dù nàng không muốn nàng vẫn cứ tựa vào người gã. Vai nàng chạm nhẹ vai gã như một con bướm chạm vào bông hoa, và vai gã cũng nhẹ chạm vào vai nàng. Nàng cảm thấy vai gã ép vào vai nàng; và gã rùng mình. Đây là lúc nàng phải nhích ra, nhưng nàng đã thành một người máy rồi. Hành động của nàng vượt ra khỏi sự kiềm chế của lý trí - nàng cũng không hề nghĩ đến kiềm chế, đến lý trí trong giây phút điên cuồng mê ly đang choán ngợp lấy người nàng. Cánh tay gã bắt đầu lén đặt lên lưng nàng, vòng lấy người nàng. Nàng chờ đợi cái cánh tay chậm chạp ấy, đầy khoái cảm, dằn vặt. Nàng chờ đợi, không biết chờ đợi cái gì, nàng thở gấp, môi khô lại, nóng bừng, mạch đập rộn, máu sôi lên trong cơn sốt chờ đợi. Cánh tay vòng sau lưng nàng đưa cao lên, kéo nàng sát lại, kéo chầm chậm, ve vuốt, nàng không đợi lâu hơn được nữa. Với một tiếng thở dài mệt mỏi, toàn thân nàng run lên thôi thúc, không suy nghĩ; bị kích thích đến cực độ, nàng ngã đầu vào ngực gã. Đầu gã cúi nhanh xuống, và khi môi gã sát gần, môi nàng dướn lên ghì chặt lấy.

Đây phải là tình yêu, nàng nghĩ như vậy trong một phút có đủ lý trí cho phép nàng có thể suy nghĩ. Nếu không phải là tình yêu, thì thật đáng xấu hổ quá. Không thể là một cái gì khác được ngoài tình yêu. Nàng yêu cái con người mà cánh tay đang ôm nàng và đôi môi đang ghì chặt lấy môi nàng. Nàng ép sát hơn nữa vào người gã. Một lát sau, nàng cựa người ra, rồi bất chợt mê man, nàng nhổm lên đặt cả hai bàn tay vào cái cổ rám nắng của Martin Eden. Sự giày vò của tình yêu và lòng dục được thỏa mãn làm cho nàng run lên khoái cảm, nàng rên lên khe khẽ, buông thõng tay và nằm như ngất đi trong cánh tay gã.

Không ai nói với ai một lời, không một lời nào suốt khoảng thời gian dài đó. Hai lần gã cuối xuống hôn nàng, lần nào môi nàng cũng e thẹn gặp môi gã, và thân nàng sung sướng nép gọn trong cánh tay gã. Nàng bám chặt lấy gã, không rời ra được; và ngồi đó gã đỡ lấy người nàng, đưa cặp mắt không còn trông thấy gì hết nhìn cái khoảng mờ mờ của thành phố lớn bên kia vịnh. Đây là lần đầu tiên trong óc gã không có một hình ảnh nào cả. Chỉ có màu sắc, ánh sáng và ánh hào quang rộn ràng trong đó, ấm áp như ban ngày, ấm áp như tình yêu của gã. Gã cúi xuống nàng. Nàng đang nói:

"Anh yêu em từ bao giờ?" Nàng thì thầm.

"Ngay từ lúc đầu, từ buổi đầu, từ phút đầu tiên anh nhìn thấy em. Lúc đó anh đã yêu em như điên cuồng, và từ ngày đó trở đi càng ngày anh càng yêu điên cuồng hơn... Em yêu, lúc này là lúc anh điên cuồng nhất. Anh gần như một thằng điên. Đầu óc anh điên lên vì vui sướng."

"Em sung sướng vì em là một người đàn bà, anh Martin yêu quí," nàng nói, sau một tiếng thở dài.
Gã lại ghì chặt, ghì chặt nàng trong cánh tay rồi hỏi:
"Thế còn em? Em biết từ khi nào?"
"Ồ, em biết ngay, biết ngay từ lúc đầu."

"Thế mà anh vẫn cứ mù như một con dơi," gã kêu lên, giọng như tự giận mình, "anh không bao giờ ngờ được như thế, mãi đến tận hôm nay, đến tận khi - khi anh hôn em."
"Em định không nói như thế đâu," nàng ngồi nhích ra một chút, nhìn gã. "Em định nói là em biết anh yêu em hầu như ngay từ buổi đầu."

"Thế còn em?" Gã hỏi.

"Nó đến với em bất thình lình," nàng nói rất chậm, mắt nàng ấm lên, chớp chớp, mờ đi, má nàng ửng lên, và nét hồng còn đọng mãi. "Em không biết ãi đến tận bây giờ, khi anh vòng tay qua lưng em. Không bao giờ em nghĩ đến chuyện lấy anh, Martin ạ, ngay lúc này cũng vậy. Anh đã làm thế nào để khiến em yêu anh thế?"

"Anh cũng không biết nữa," gã cười. "Anh chỉ biết là anh yêu em thôi, vì anh yêu em say đắm quá, đến nỗi có thể làm ột trái tim băng đá cũng phải tan ra nữa là trái tim của một người đàn bà đang sống và biết thở là em."
"Cái đó hoàn toàn khác với những ý nghĩ của em về tình yêu," nàng nói bâng quơ.

"Thế em cho tình yêu phải như thế nào?"
"Em không cho rằng nó giống như thế này," nàng vừa hôn vừa nhìn vào mắt gã rồi cúi xuống, nói tiếp. "Anh biết đấy, trước đây, em không biết tình yêu lại như thế này."

Gã lại kéo nàng sát gần, nhưng không dùng đến sức mạnh cám dỗ của bắp thịt cánh tay ghì chặt vì gã sợ như thế sẽ quá tham. Gã cảm thấy nàng đã phó mặc cho gã và một lần nữa nàng lại ép chặt mình trong cánh tay gã, môi lại ghì chặt lấy môi.

"Gia đình em sẽ nói thế nào đây?" Nàng bỗng thấy lo lắng và hỏi, lúc hai người ngừng hôn nhau.
"Anh cũng không biết nữa, khi nào chúng ta về nói với gia đình thì sẽ rõ."
"Nhưng nếu mẹ em không đồng ý? Em biết chắc là em sợ không dám nói với mẹ đâu."

"Để anh nói," gã đảm nhận một cách dũng cảm. "Anh biết mẹ em không ưa anh, nhưng anh có cách thuyết phục được. Một người đã chinh phục được em thì có thể chinh phục được bất cứ cái gì. Và nếu chúng ta không... "
"Thế nào?"

"Sao, chúng ta sẽ là của nhau. Nhưng dù cho không thuyết phục được mẹ em, dù cho bà cứ không đồng ý cho chúng ta lấy nhau thì cũng chẳng có gì đáng sợ. Mẹ em yêu em lắm mà."
"Em không muốn làm ẹ em đau lòng," nàng nói có vẻ buồn.

Gã muốn an ủi nàng rằng trái tim của các bà mẹ chẳng dễ gì mà tan nát đâu, nhưng gã lại nói: "Tình yêu là cái lớn nhất trên đời này."

"Anh Martin ạ, anh có biết rằng đôi khi anh làm cho em sợ hãi không. Ngay lúc này khi nghĩ đến anh và nghĩ đến anh trước đây em vẫn thấy sợ. Đối với em, anh cần phải thật, thật tốt. Anh nên nhớ dù sao em cũng chỉ là một đứa trẻ con. Trước kia em chưa hề yêu."

"Anh cũng thế. Cả hai chúng ta đều là trẻ con. Và chúng ta là những người có hạnh phúc nhất vì đã cùng tìm thấy mối tình đầu ở nhau."

"Không thể như vậy được," nàng kêu kên, và vùng ra khỏi cánh tay gã, nhanh và sôi nổi. "Đối với anh không thể như vậy được. Anh là thủy thủ, mà những người thủy thủ thì em nghe nói rằng... rằng... "
Giọng nàng run run và yếu dần đi.
"Ở mỗi bến đều có một vợ. Em định nói thế chứ gì?" Gã nói.

"Vâng." Nàng trả lời khe khẽ.
"Nhưng cái đó đâu phải là tình yêu." Gã nói nghiêm trang. "Anh đã dừng chân ở nhiều bến cảng, nhưng anh chưa biết một chút nào về tình yêu cho đến tận khi anh gặp em cái đêm đầu tiên ấy. Em có biết là sau khi từ biệt em ra về, anh suýt bị bắt không?"
"Bị bắt?"

"Phải, lão cảnh sát trưởng tưởng anh say rượu. Mà anh cũng say thật - say vì yêu em."
"Nhưng anh đang nói rằng chúng ta đều là trẻ con và em thì bảo rằng, đối với anh không thể như vậy được, chúng ta đã đi lạc quá xa câu chuyện rồi."

"Anh nói anh chưa hề yêu ai ngoài em," gã trả lời. "Em là mối tình đầu, chính là mối tình đầu của anh."
"Nhưng anh lại đã là một người thủy thủ."
"Điều đó không hề ngăn anh yêu em là người đầu tiên."
"Nhưng còn những người đàn bà... Những người đàn bà khác... trời ơi!"

Martin Eden ngạc nhiên hết sức khi thấy nàng òa lên khóc như mưa, gã đã phải hôn nhiều, phải dỗ dành vuốt ve nhiều nàng mới nín. Trong suốt khoảng thời gian đó, câu thơ của Kipling cứ vương vấn trong đầu gã "Đại tá phu nhân và Judy OuGrady, bởi màu da, đều là chị em." Quả thật là như vậy, gã cả quyết thế, dù là những cuốn tiểu thuyết gã đã đọc có làm cho gã nghĩ khác đi. Chính những cuốn tiểu thuyết đó đã làm cho gã nghĩ rằng chỉ ở những tầng lớp trên mới có những cuộc đính hôn hình thức. Ở tầng lớp mà gã xuất thân, con trai, con gái gặp nhau, yêu nhau thế là đủ để lấy nhau rồi, nhưng đối với những người cao quý ở cái tầng lớp cao quý kia, yêu nhau theo cái kiểu như thế dường như là chuyện không thể nghĩ tới được. Nhưng những cuốn tiểu thuyết đã nhầm. Đây là một chứng cớ. Những cái ôm ấp, những cái vuốt ve kèm theo những lời tán tỉnh, có hiệu nghiệm với các cô gái của giai cấp công nhân thì cũng hiệu nghiệm như thế đối với những cô gái ở tầng lớp trên giai cấp công nhân. Thì họ cũng là da là thịt cả, qua làn da của họ, họ đều là chị em; đáng lý gã phải biết rõ điều này lắm nếu như gã nhớ lại Spencer. Trong khi ôm Ruth, an ủi nàng, gã rất yêu lắm khi nghĩ rằng đại tá phu nhân và Judy OuGrady, qua làn da của họ thật giống nhau như đúc. Điều đó đã đem Ruth lại gần gã hơn, chiếm nàng là việc có thể được. Da thịt thân yêu của nàng cũng giống như da thịt của bất cứ một người nào khác, cũng giống da thịt gã. Không có gì cản cuộc hôn nhân của họ. Sự khác biệt về giai cấp là sự khác biệt duy nhất, nhưng giai cấp là cái ở ngoài. Sự khác biệt đó có thể xóa bỏ đi được. Gã đã đọc trong sách có người nô lệ vươn tới địa vị cao quý khoác áo đỏ ở La Mã. Như vậy, gã cũng có thể vươn tới Ruth. Dưới cái trong trắng, vẻ thần thánh, học thức, cái đẹp cao quý của linh hồn, thì nàng với tất cả những gì là căn bản trong người đàn bà, vẫn giống như Lizzie Connolly, giống như tất cả những Lizzie Connolly. Những gì mà gã có thể chiếm được ở những cô gái kia, gã cũng có thể chiếm được ở nàng. Nàng cũng có thể biết yêu, biết ghét, biết xúc động, và chắc chắn nàng cũng có thể biết ghen, như lúc này nàng đang ghen và khóc nức nở trong cánh tay gã.

"Hơn nữa, em lại nhiều tuổi hơn anh," nàng bỗng mở mắt ngước nhìn lên, nói. "Hơn ba tuổi."
"Em đừng nói, em chỉ là một đứa trẻ thôi, anh già hơn em bốn mươi tuổi về kinh nghiệm."

Thực ra, về mặt tình yêu, họ đều là trẻ con, họ đều ngây thơ, vụng dại trong cách tỏ tình như hai đứa trẻ mặc dầu đầu óc nàng chứa đầy kiến thức đại học, và đầu óc gã chứa đầy kiến thức triết học, khoa học và những nỗi gian truân của cuộc đời.

Họ vẫn ngồi trong ánh nắng rực rỡ của một ngày đang trôi qua, chuyện trò như những người yêu thường chuyện trò, ngạc nhiên về sự kỳ diệu của tình yêu, về định mệnh đã đưa hai người lại với nhau một cách kỳ lạ như vậy, và họ tin một cách độc đoán rằng họ đã yêu nhau đến mức chưa một đôi tình nhân nào trước đây yêu nhau như thế. Họ cứ nói đi nói lại mãi những ấn tượng ban đầu của họ đối với nhau, và cứ cố phân tích mà vẫn không thấy rõ xem những cảm nghĩ thực của họ đối với nhau, yêu nhau thắm thiết đến thế nào.

Những đám mây ở phía tây tiếp đón mặt trời đang lặn, vùng chân trời chuyển sang màu hồng, bầu trời cũng rực lên cùng một màu ấm áp. Ánh hồng chan hòa chung quanh họ, tràn ngập người họ, trong khi nàng cất tiếng hát: "Tạm biệt, một ngày êm đềm." Nàng hát khe khẽ, ngả mình trong chiếc nôi của cánh tay gã, tay nàng trong tay gã, trái tim họ trong tay nhau.

Chú thích:
1. Golden Gate: Cửa phía bắc San Francisco thong ra Thái Bình Dương.