Thân mến, Gertrude Nó có rất ít sự đổi thay vị trí song bức thư đã làm cho tôi vui sướng hơn. Dù sao, nó đã được chào đón ở nàng, rằng nàng cho phép tôi bộc bạch tình yêu và đã không khinh khi lạnh nhạt với tôi. Bức thư hình như cũng mang chứa một vài nhân cách của nàng trong đó, một vài sự dịu dàng gần như lạnh lùng của nàng, và thay vì cái hình ảnh của nàng mà lòng khát vọng của tôi đã tạo ra nàng lại có trong các ý nghĩ của tôi như chính cái ngã thực sự của nàng. Những lời lẽ của nàng hình như yêu cầu sự tin tưởng ở tôi. Tôi cảm thấy như thể nàng đang ở gần tôi và tức thì tôi ý thức đến cả hai điều là mắc cỡ và hãnh diện. Nó đã giúp tôi chinh phục những mong mỏi thèm khát đang hành hạ tôi và trấn áp những khát vọng bùng cháy của tôi. Không an lạc, nhưng tăng cường và làm chủ được sự thích hợp trong một quán ăn tại ngôi làng, hai giờ du hành xa ra khỏi thành phố, và đem theo tác phẩm với tôi. Tôi ngồi trầm tư rất lâu trong bóng râm mát của cây hoa tử đinh hương đã ngả màu, và hoàn toàn thường xuyên nghĩ ngợi về đời sống của tôi. Lạ lùng và cô đơn làm sao là con đường của tôi và cái định mệnh của tôi không nhất định như thế nào! Ở một nơi nào đó tôi há chẳng có gốc rễ gì sao và một nơi tôi có thể thực sự gọi là quê hương sao. Tôi chỉ duy trì một mối tương giao hời hợt với song thân tôi nhờ ở những bức thư chải chuốt mà thôi. Tôi còn từ bỏ cả sự chiếm giữ của tôi để tạo ra những ảo tưởng nguy hiểm mà nó hoàn toàn chẳng làm tôi hài lòng. Các bạn bè tôi thực ra cũng không hiểu biết tôi. Gertrude là người duy nhất mà với nàng tôi có thể có được một sự hoàn toàn hiểu biết và một mối tương giao hoàn hảo. và tôi không chỉ săn đuổi những cái bóng và xây những toà lâu đài trên không với tác phẩm mà do đấy tôi đã sống và do đấy tôi đã đem đến ý nghĩa cho đời tôi? Có thể có một ý nghĩa thực sự và biện minh và rót đầy đời sống một người, điều này xây dựng nên những kiểu mẫu của âm thanh và sự trình diễn kích thích với những hình ảnh, mà điều tốt đẹp nhất là sẽ giúp kẻ khác trải qua một giờ thú vị? Tuy vậy, vào mùa hè đó tôi đã làm việc tương đối chuyên cần trở lại. về bên trong thì tôi đã hoàn thành vở đại nhạc kịch, dầu rằng vẫn còn thiếu nhiều chi tiết và chỉ có một phần nhỏ của tác phẩm là được viết ra. Đôi khi nó đem đến cho tôi niềm vui thú lớn lao và tôi nghĩ với sự hãnh diện là tác phẩm của tôi sẽ có uy thế trên người khác như thế nào, các ca sĩ và các nhạc sĩ, các nhạc trưởng và các ca đội sẽ phải hành động thích ứng với những mong muốn của tôi như thế nào, và vở đại nhạc kịch sẽ có kết quả trên hàng ngàn người ra sao. Những khi khác nó có vẻ như có cả điềm gở và giấc mơ hãi hùng cho tôi rằng tất cả sức mạnh và cảm xúc sẽ nổi lên từ những giấc mộng bồn chồn và trí tưởng tượng của một kẻ cô đơn khốn khó mà mọi người lấy làm thương hại mà thôi. Những khi khác tôi mất hết can đảm và cảm thấy rằng vở đại nhạc kịch của tôi sẽ chẳng bao giờ được trình diễn, nó có tất cả cái phi thực và phóng đại. Nhưng cảm giác này thì hiếm hoi, trong tâm hồn tôi, tôi đã xác tín cái phẩm chất và sức mạnh của tác phẩm tôi. Đó là một tác phẩm chân thành và bừng bừng sinh khí, nó có kinh nghiệm và dòng máu trong huyết quản của nó. Nếu ngày nay tôi không muốn nghe bất cứ gì nữa và viết một loại âm nhạc hoàn toàn khác hẳn thì dẫu vậy tất cả tuổi trẻ của tôi đều nằm trong vở đại nhạc kịch đó. Hễ khi nào tôi nghe những giai điệu từ tác phẩm ấy, thì như thể nó là một cơn bão mùa xuân cuốn qua người tôi từ những thung lũng bị bỏ rơi bởi tuổi trẻ và nhiệt vọng. Và khi tôi nghĩ đến tất cả sức mạnh và uy lực của nó ở trên con người sinh ra yếu đuối, thiếu thốn và mong mỏi, tôi không còn biết phải chăng toàn thể cuộc đời tôi vào lúc đó, và cũng ở cả hiện tại nữa, có thể gọi là hạnh phúc hay buồn rầu. Mùa hè đã tiến tới hồi cuối của nó. Một đêm trời tối trong cơn mưa nặng hột tầm tã tuôn xuống, tôi đã kết thúc phần khởi tấu khúc. Sáng hôm sau, cơn mưa dịu bớt và mát lạnh, bầu trời còn có cả một màu xám, và khu vườn đã trở thành mùa thu. Tôi cuốn gói đồ đạc của tôi và trở lại thành phố. Trong số những người quen biết với tôi, Teiser và em gái ông ta là những người duy nhất đã trở lại. cả hai người trông rất khoẻ mạnh và da sậm lại bởi mặt trời miền núi. Họ đã có một số những kinh nghiệm ngạc nhiên trong cuộc du hành của họ và tuy thế họ đã rất chú ý và kích thích khi được biết vở nhạc kịch của tôi đã tiến triển như thế nào. Chúng tôi xem xét tỉ mỉ khởi tấu khúc và đó là một khoảnh khắc hoàn toàn cho tôi khi Teiser đặt tay ông ta lên vai tôi và nói: - Này, Brigitte, đây là một nhạc sĩ vĩ đại. Bất kỳ tất cả sự mong mỏi và nhiệt tình của tôi, tôi đã chờ đợi Gertrude trở lại với lòng khát vọng lớn lao của tôi, khi mà tôi đã có một số lượng tác phẩm lớn lao để phô bày với nàng. Tôi biết rằng nàng sẽ sốt sắng chú ý đến các tác phẩm ấy như thể là của chính nàng vậy. trước hết tôi nôn nao muốn thấy Heinrich Muoth mà sự giúp đỡ của anh ta thì thiết yếu cho tôi và người mà đã mấy tháng nay tôi không nghe thấy gì cả. Sau cùng Muoth đã đến trước Gertrude và một buổi sáng bước vô phòng tôi.

Anh ta nhìn tôi một cách tìm kiếm. - Anh trông dễ sợ - y nói, lắc đầu – Phải mà, khi người ta đã sáng tạo ra thứ âm nhạc như thế kia! - Anh có xem phần nhạc của anh không? - Xem nó à? Tôi đã thuộc lòng rồi kìa và sẽ hát nó nếu anh muốn. Đó là âm nhạc phi thường! - Anh thực sự nghĩ như thế sao? - Tôi nghĩ thế. Anh đã sáng tạo tác phẩm đẹp nhất của anh. Hãy đợi xem! Danh tiếng khiêm nhượng của anh sẽ là một điều của quá khứ khi vở nhạc kịch của anh được trình diễn. Phải, đó là công việc của anh. Anh muốn tôi hát lúc nào? Có hai hoặc ba điểm mà tôi muốn đề cập đến. Anh còn bao xa với toàn bộ vở nhạc kịch của anh? Tôi chỉ cho anh ta xem tác phẩm của tôi và anh dắt tôi về phòng anh. Tại đó, lần đầu tiên, tôi nghe anh ta hát cái phần mà tôi luôn luôn nghĩ tới anh ta đang trong cuộc chơi cảm xúc của riêng tôi, và tôi đã cảm thấy sức mạnh của âm nhạc của tôi và việc hát của anh ta. Chỉ hiện thời tôi mới có thể thấy được toàn bộ vở nhạc kịch của tôi trên sân khấu, chỉ hiện thời nhiệt tình mới có thể đến với tôi và để cho tôi cảm thấy sự ấm áp của nó. Như thể vở nhạc kịch đó không còn thuộc về tôi nữa, như thể nó chẳng bao giờ là tác phẩm của tôi nhưng nó có cái đời sống riêng rẽ của nó và có cái kết quả của một sức mạnh ngoại diện lên trên người tôi. Vì rằng đầu tiên tôi đã cảm thấy được cái ý thức tách rời ra của một tác phẩm từ kẻ sáng tạo của nó, mà trước đây tôi đã thực sự không tin tưởng điều đó. Tác phẩm của tôi bắt đầu đứng dậy, di động và chứng tỏ những dấu hiệu của đời sống. Chỉ một khoảnh khắc trước đây tôi vẫn còn cầm nó trong tay tôi, hiện thời nó không còn là của tôi nữa, nó cũng giống như một đứa bé đã trưởng thành cao lớn hơn thân phụ hắn, nó sống và hành động tuỳ thuận theo nó và nhìn đến tôi một cách độc lập qua cặp mắt riêng rẽ của nó, song le nó có mang tên tuổi tôi và dấu vết của tôi. Tôi đã kinh qua mối tranh chấp tương tự, một đôi khi với sự hoảng sợ, cảm kích khi tác phẩm của tôi được trình diễn về sau này. Muoth đã học tập cái phần vụ của anh ta rất tuyệt, và tôi đã dễ dàng để có thể đưa ra sự thoả thuận của tôi về những thay đổi sơ sài mà anh ta mong muốn. Bấy giờ anh chất vấn tôi về phần vụ của giọng kim, mà anh ta chỉ biết có từng phần, và ao ước muốn biết phải chăng tuy vậy đã có một ca sĩ cng đảm trách nó. Vì lẽ lần đầu tiên tôi phải nói với anh ta về Gertrude, và tôi đã thu xếp làm như vậy một cách lặng lẽ và ngẫu nhiên. Anh ta biết rõ tên tuổi đó, dù rằng anh ta chưa bao giờ đặt chân đến nhà Imthor. Anh ta ngạc nhiên khi nghe rằng Gertrude đã học tập và có thể hát phần vụ đó được. - nàng hẳn có giọng ca tốt – anh ta nói vẻ tán đồng – cao và ngọt ngào. Một lúc nào đó anh sẽ đưa tôi đến đấy được chăng? - Dù sao đi nữa tôi đã có ý định hỏi họ xem liệu anh có thể đến được chăng. Tôi thích được nghe anh hát với cô Imthor một hoặc hai lần, sẽ cần thiết cho một vài sửa đổi nào đó. Khi gia đình Imthor trở về lại thành phố, tôi sẽ hỏi họ ny. - Anh thực sự là một người may mắn, anh Kuhn ạ. Và Teiser sẽ có thể giúp anh với dàn nhạc. anh sẽ thấy, vở nhạc kịch sẽ thành công mà. Tôi không nói gì cả. Khi mà tôi hãy chưa có những ý nghĩ về tương lai và số phận của vở nhạc kịch của tôi. Điều trước nhất, nó phải được hoàn tất đã. Nhưng kể từ lúc tôi nghe anh ta hát, tôi cũng đã tin tưởng ở sức mạnh của tác phẩm của tôi. Khi tôi nói với Teiser về chuyện đó, thì ông đã nói một cách nghiêm nghị: - Tôi có thể tin anh. Muoth có một năng lực dị thường. Nếu y chỉ không phải là một kẻ làm giả như vậy. Thực ra y chẳng bao giờ quan tâm đến âm nhạc cả, chỉ quan tâm đến mình mà thôi. Y là một kẻ hoàn toàn vị kỷ. Một hôm tôi đến thăm Gertrude, khi sau cùng nàng đã trở về, tim tôi đập liên hồi khi tôi bách bộ qua khu vườn của căn nhà Imthor trong phong vận mùa thu của nó, với những chiếc lá đã bắt đầu rơi rụng. Nhưng nàng đã mỉm cười tiến đến tôi, trông hơi sạm nắng, diễm lệ và kiều mị hơn bao giờ hết. Nàng chìa tay ra cho tôi, và giọng nói thân yêu của nàng, đôi mắt sáng ngời và tất cả cái vẻ quyến rũ lôi cuốn, cung cách tự nhiên của nàng lập tức làm mê hoặc tôi một lần nữa. một cách vui vẻ tôi đặt những nỗi sầu muộn và khát vọng của tôi qua một bên và lại sung sướng trước sự hiện diện bằng xương thịt của nàng. Nàng không hề đè nén tôi, và cũng như tôi không thể tự mình đề cập đến bức thư của tôi và nội dung của nó, nàng cũng im lặng về việc đó, và không có đường lối nào chứng tỏ bằng cách đối xử của nàng rằng dù sao tình bằng hữu của chúng tôi đã bị phá hư hoặc nguy hiểm. Nàng cũng chẳng cố lẩn tránh tôi, nàng thường xuyên ở một mình với tôi , cũng như nàng tự tin rằng tôi sẽ tôn trọng những ước muốn của nàng và không lập lại sự tỏ tình của tôi trừ phi nàng khuyến khích tôi. Không bỏ phí bất kỳ giờ phút nào, chúng tôi đã xem xét tỉ mỉ công việc của tôi trong vài tháng qua và tôi đã nói với nàng là Muoth đã học tậ phần vụ của anh ta và đã ca ngợi nó. Tôi hỏi xin nàng được đưa anh ta đến đấy, cũng như đó là điều cần yếu cho tôi để hoàn tất những phần vụ chính yếu của họ với nhau, và nàng đã ưng thuận. - Tôi không đồng ý với việc như vậy một cách sẵn sàng đâu – nàng nói – Anh biết rằng tôi chưa bao giờ hát cho người lạ, và trước Heinrich Muoth thì sẽ là một điều khó chịu gấp đôi nữa, và chẳng phải vì y là một ca sĩ nổi tiếng. Về y có một cái gì đó làm tôi khiếp sợ, ít ra trên sân khấu. Dù sao, chúng ta sẽ xem sự thể ra sao. Tôi chẳng dám đánh bạo bênh vực và ngợi khen bạn tôi. Tôi không muốn làm cho nàng cảm thấy bối rối hơn và tôi đã quả quyết rằng, sau lần đầu tiên đó, nàng sẽ ước ao được hát với anh ta nữa. Nhiều ngày sau đó, Muoth và tôi đã đi đến nhà Imthor và đã được tiếp đón bởi vị chủ nhà của chúng tôi hết sức lịch sự và tôn kính. Ông ta chẳng bao giờ chứng tỏ sự phản đối nhỏ nhất về các cuộc thăm viếng thường xuyên của tôi và tình bạn của tôi đối với Gertrude và sẽ cười lên nếu có bất kỳ người nào nói bất cứ điều gì chống đối lại chuyện đó. ông ta ít hài lòng về việc tới nhà ông của Muoth, nhưng thái độ của người sau thì rất là lịch sự và đứng đắn và cả hai Imthor đã thất vọng một cách đồng lòng. Người ca sì đầy nghị lực, ngạo mạn với tai tiếng đó có thể cư xử một cách không sao trách cứ được. Anh ta cũng chẳng phải là hão huyền và đã quyết định trong các ý kiến của anh ta nhưng vừa phải thôi. - Chúng ta sẽ hát chứ? – Gertrude hỏi sau một lúc. Chúng tôi đứng dậy và đi đến phòng nhạc. Tôi ngồi xuống bên chiếc dương cầm, nói một đôi lời về dạo khúc và màn cảnh, đưa ra một vài chỉ dẫn và rồi yêu cầu Gertrude bắt đầu. Nàng đã làm như vậy, hát một cách dịu dàng trong cách thái kiềm chế và cẩn trọng. Trái lại, khi đến lượt của Muoth, thì anh ta đã hát rõ to không hề do dự hoặc tự ý thức, đã lôi cuốn cả hai chúng tôi và làm cho chúng tôi bước vào với tinh thần của âm nhạc đến nỗi Gertrude hiện giờ cũng hát lên mà không hề kiềm chế gì cả. Muoth, là người vẫn thường đối xử với các tôn nữ của gia đình danh giá rất là hợp thức, nay đã chú ý đến nàng, lắng nghe nàng hát với sự chú tâm, và đã bày tỏ lòng ngưỡng mộ nàng trong sự khích lệ cổ vũ chứ không phải bằng những lời lẽ quá đáng. Từ lúc đó tất cả những thiên kiến đã tan biến, âm nhạc đã lôi kéo chúng tôi đến với nhau và hợp nhất chúng tôi trong một ý tưởng. Và tác phẩm tôi nằm đó mệt lả trong những phần liên kết một cách bất toàn đã tiếp tục bắt lấy cái hình thể của toàn bộ và sự vật sống động. hiện tại tôi biết rằng cái phần chính yếu của tác phẩm đã hoàn thành, rằng chẳng có gì quan trọng có thể phá hỏng nó, và nó có vẻ tốt đẹp cho tôi. Muoth và tôi đã rời khỏi căn nhà trong một trạng thái vui mừng và anh đã thù tiếp tôi một tiệc mừng bất ngờ tại lữ quán nơi anh ở tại đó. Trong khi chúng tôi uống rượu sâm banh, anh ta đã làm một cái gì mà anh vốn ít e ngại khi làm thế, anh ta đã gọi tôi như một người bạn thân thiết và tiếp tục làm như thế. Điều này làm tôi hài lòng và đã có sự bằng lòng của tôi. - Chúng ta hoan hỉ ăn mừng đây – anh ta nói, cười lên – và tôi nghĩ đó là một ý tưởng tốt đẹp để làm chuyện đó sắp tới. Đây là thời gian tuyệt nhất. Sau đó sự việc có vẻ khác hẳn. anh sẽ được nổi danh trước công chúng, anh bạn trẻ, và tôi hy vọng rằng nó không làm hư hỏng anh như đã làm ở hầu hết mọi người. Gertrude vẫn còn ngượng ngập với Muoth một thời gian dài, và chỉ trong lúc hát với anh ta thì nàng mới tự nhiên và cởi mở mà thôi. Anh ta rất lịch sự và đứng đắn, và dần dà Gertrude vui vẻ gặp anh ta và mỗi lần như thế đều mời anh a lại đến trong một cung cách thân hữu, cũng hệt như nàng đã đối với tôi. Những cơ hội mà trong đó ba người chúng tôi một mình với nhau đã trở nên ít thường xuyên hơn. Những vai trò đã được học tập và bàn bạc đó và, tuy nhiên, gia đình Imthor, hiện tại là mùa đông, đã phục hồi cuộc vui nhộn của họ, với những buổi hoà nhạc thường xuyên vào buổi tối. Muoth cũng thường xuyên hiện diện ở các cuộc tụ họp này nhưng không bao giờ hát cả. Có lúc tôi nghĩ rằng Gertrude đang bắt đầu kín đáo với tôi hơn và tới một mức nào đó thì nàng đang rút ra khỏi tôi. tuy nhiên, tôi luôn luôn tự trách mình về các ý nghĩ này và đã hổ thẹn cho sự ngờ vực của tôi. Gertrude đã được đòi hỏi rất nhiều như một vị nữ chủ nhân của căn nhà nơi có nhiều cuộc vui được tổ chức, và điều thường đem đến cho tôi thích thú là khi thấy nàng lăng xăng, lui tới và hành động như một nữ chủ nhân giữa các khách khứa của nàng, trông trẻ trung, duyên dáng và kiều mị đến thế kia. Với tôi thì những tuần lễ đã trôi qua rất chóng vánh. Tôi làm việc cho vở đại nhạc kịch của tôi, tác phẩm mà tôi hy vọng hoàn tất vào mùa đông. Tôi đã có những cuộc gặp gỡ với Teiser, và đã ở lại nhiều buổi tối với ông già và em gái ông. Rồi đếm tất cả những loại thư từ và những sắp xếp, cũng như các ca khúc của tôi đã được hát ở nhiều nơi khác nhau và tất cả nhạc khúc cho đàn dây tôi soạn đã được trình tấu tại Bá Linh. Đã có sự thăm hỏi và những cuộc phỏng vấn của báo chí, và bỗng nhiên mọi người hình như biết tôi đang soạn một vở đại nhạc kịch, dẫu rằng, ngoài Gertrude và Muoth, tôi không nói một lời về công việc đó với bất kỳ ai. Thực ra thì chuyện đó không thành vấn đề và trong lòng tôi đã lấy làm sung sướng về những dấu hiệu thành công này. có vẻ như dẫu sao thì sau cùng, và song cũng đủ ny tức thì, con đường đã rộng mở trước tôi. Suốt cả năm trời tôi đã không có mặt ở nhà song thân tôi và lễ Giáng sinh tôi sẽ đi về đó. Mẹ tôi thì thân yêu đằm thắm, nhưng mối e dè xa xưa giữa chúng tôi vẫn còn đấy, về phần tôi thì sợ bị hiểu lầm, và về phía bà thì thiếu thốn lòng tin nơi nghề nghiệp của tôi như một nhạc sĩ và cũng không tin ở sự đứng đắn của những gắng sức của tôi. Hiện tại thì bà đã nói đến một cách rộn ràng về những gì bà đã nghe và đọc được về tôi, nhưng càng đem đến cho tôi thích thú hơn là ở sự quả quyết, vì tận thâm tâm bà đã thiếu lòng tin tưởng ở những thành công hiển nhiên này cũng như bà đã như thế đối với nghệ thuật của tôi như một toàn thể. Không phải vì bà không thích âm nhạc – thật vậy một đôi khi bà vẫn thường hát chút đỉnh – nhưng theo quan niệm của bà thì nhạc sĩ là một hạng người nghèo nàn. Bà cũng có nghe một vài nhạc khúc của tôi và chẳng hiểu hoặc quan tâm đến nó. Thân phụ tôi thì tin tưởng hơn. Như một thương gia, trước hết ông nghĩ đến sự thành công về vật chất của tôi, và mặc dù ông luôn luôn cho tôi một số tiền trợ cấp rộng rãi mà không hề càu nhàu và lại tiếp tục ủng hộ tôi trọn vẹn khi tôi rời khỏi ban nhạc, ông cũng hài lòng mà thấy rằng tôi bắt đầu kiếm ra tiền và đó là những viễn ảnh của công cuộc mưu sinh của tôi bằng những nỗ lực của riêng tôi. việc chính tôi làm ra tiền, ông đã xem như đây là một điều căn bản thiết yếu cho một hiện hữu đáng trọng. Khi tôi về nhà thì ông nằm trên giường. Ngày hôm trước ông đã bị ngã té và bị giải quyết nơi chân.

Tôi nhận thấy ông có khuynh hướng hơi bình thản về các cuộc nói chuyện. Tôi đi đến gần ông hơn bao giờ hết và lấy làm thích thú ở cái nhân sinh quan thực tế của ông trong đời sống. Tôi có thể kể cho ông nghe nhiều nỗi phiền muộn của tôi, một điều mà tôi chẳng bao giờ làm thế trước đây vì một ý thức ngại ngùng do dự. Một cái gì đó mà Muoth có lần nói với tôi đã xuất hiện với tôi và tôi lập lại điều đó với thân phụ tôi. Muoth đã nói, thực ra thì không nồng nhiệt lắm, anh ta chỉ nghĩ rằng tuổi trẻ là thời kỳ khó khăn nhất của đời sống và anh ta nhận thấy rằng hầu hết người có tuổi đều thanh thản và bằng lòng hơn là bọn trẻ. Thân phụ tôi đã cười ở nhận xét ấy và nói một cách thâm trầm: - Tự nhiên là bọn già chúng tôi lại sống đúng cái điều trái ngược lại, nhưng cũng có phần nào sự thực trong những gì bạn anh nói đó. Tôi nghĩ là ta có thể rút ra một phân biệt hoàn toàn về lằn ranh giữa tuổi trẻ và tuổi già. Tuổi trẻ chấm dứt khi tính vị kỷ không còn hiện diện, già dặn bắt đầu khi ta sống cho những kẻ khác. Đó là những gì tôi cho là có ý nghĩa. Người tuổi trẻ có nhiều lạc thú và nhiều phiền muộn, bởi vì họ chỉ nghĩ đến mình mà thôi, thế nên mỗi ước vọng và mỗi ý niệm đều cho là quan trọng, mỗi lạc thú là để được nếm trải trọn vẹn nhưng nỗi phiền muộn cũng thế nữa, và nhiều người họ nhận thấy rằng những ước nguyện của họ không thể thành đạt được, tức thì liền chấm dứt đời sống của họ ngay. Tuổi trẻ là thế đấy. Tuy nhiên, với hầu hết thiên hạ, có đến một thời gian khi có những đổi thay hoàn cảnh, khi họ sống nhiều hơn cho kẻ khác, không phải cho bất cứ lý do đức hạnh nào, nhưng hoàn toàn một cách tự nhiên. Một gia đình là lý do cho hầu hết mọi người. Người ta ít nghĩ về mình và những ước vọng của mình một khi người ta có gia đình. Các người khác đánh mất tính vị kỷ của họ trong một địa vị chịu trách nhiệm, trong chính trị, trong nghệ thuật hoặc khoa học. Con người tuổi trẻ thì muốn chơi đùa, con người già dặn trưởng thành thì muốn làm việc. Một người đàn ông không kết hôn vì chỉ để có được các đứa con mà thôi, nhưng nếu hắn có con cái thì chúng biến đổi hắn, và cuối cùng hắn thấy rằng mọi điều xảy ra chỉ để cho bọn chúng mà thôi. Điều đó cũng nối kết với cái sự kiện là người trẻ tuổi thích nói đến cái ch.ết nhưng không hề thực sự nghĩ đến nó. Điều đó cũng giống như cái vận hành luân phiên khác với tuổi già. Đời sống có vẻ đằng đẵng đối với người tuổi trẻ và do đấy họ có thể tập trung tất cả ước nguyện và ý nghĩ của họ lên trên chính họ. Người già cả thì ý thức đến một chung cuộc đang tiến tới, và mọi điều mà ta có đó không phải duy chỉ có mỗi mình ta cuối cùng mất thăng bằng và thiếu giá trị. Do đấy một người đòi hỏi một loại liên tục và niềm tin khác nhau, hắn không làm việc chỉ cho loài sâu bọ. Đó là vì sao con người ta có vợ có con, công việc và trách nhiệm, đến nỗi rằng người ta biết vì ai mà hắn chịu đựng cái công việc nặng nhọc vất vả hàng ngày. Về lãnh vực đó thì bạn anh hoàn toàn đúng đấy, một người hạnh phúc hơn khi hắn sống cho những kẻ khác hơn là hắn chỉ sống cho mình mà thôi, nhưng người già cả sẽ không vì thế mà coi đó như là một hành động anh hùng, bởi vì nó không phải là điều thực sự của ta. Dù sao đi nữa, thì người trẻ tuổi hăng hái nhất trở thành người tuổi già tốt nhất, chớ không phải những kẻ giả vờ khôn ngoan như ông cố nội trong khi họ còn vác sách đến trường. Tôi ở lại nhà trong một tuần lễ và ngồi rất nhiều bên cạnh giường cha tôi. Ông không phải là một bệnh nhân tàn phế, hơn nữa, ngoại trừ vết thương nhỏ ở chân ông, còn sức khoẻ của ông thì tuyệt hảo. Tôi đã nói với ông là tôi lấy làm buồn rầu rằng tôi đã không tâm sự với ông nhiều hơn và đến gần với ông hơn trước đây, nhưng ông nhận xét rằng có thể nói về cả hai khía cạnh, và mối tương giao của chúng tôi trong tương lai sẽ tốt đẹp hơn nếu chúng tôi đã có những cố gắng sớm sủa để hiểu biết lẫn nhau, mà nó đã thành công một cách hãn hữu. Trong một cung cách dè dặt và ân cần, ông đã hỏi tôi phải chăng tôi đã có bất kỳ may mắn nào với phái nữ chăng. Tôi không muốn nói bất cứ điều gì về Gertrude, những gì tôi đã nói với ông thì rất là vắn tắt. - Đừng lo – cha tôi nói, mỉm cười – Anh là mẫu người tốt, một người chồng tốt thực sự. Các cô thông minh chẳng mấy chốc sẽ chú ý đến điều đó. Chỉ có các cô thận trọng với lợi tức nhỏ nhặt mới là người cttheo đuổi cái túi tiền của anh. Và nếu anh không tìm được một người mà anh tiên liệu và nghĩ rằng anh sẽ thích, thì nó vẫn chưa phải là đại hoạ. Tình yêu giữa người tuổi trẻ và tình yêu sau nhiều năm hôn phối không phải là một điều tương tự. Khi ta trẻ trung, ta chỉ nghĩ ngợi và săn sóc đến mình mà thôi, nhưng khi đã có một căn nhà, thì phải để tâm đến những điều khác nữa. Đó là điều đã có với tôi như thế nào, như anh đã biết rõ đấy. Tôi đã yêu thương mẹ anh rất nhiều, đó là một tình yêu thực sự tương xứng. Nhưng nó chỉ tồn tại có một hoặc hai năm, rồi thì nhiệt tình của chúng tôi tắt ngúm và gần như ngưng chỉ và chúng tôi khó lòng biết được chúng tôi đứng ở nơi nào trong mối tương giao lẫn nhau. Bấy giờ các đứa bé ra đời, hai người chị của anh đấy, chúng ch.ết khi còn nhỏ, và chúng tôi đã có chúng để săn sóc. Những đòi hỏi lẫn nhau của chúng tôi kém quan trọng đi, sự lạnh nhạt của chúng tôi đi đến chỗ chấm dứt, và bất thần tình yêu lại có đấy, chắc chắn, đấy không phải là tình yêu cũ xưa, mà là một cái gì hoàn toàn mới mẻ. Tình yêu này đã trường tồn mà không cần phải phục hồi gì trong hơn ba mươi năm. Không phải tất cả những tình yêu tương xứng đều trở thành tốt đẹp như thế. Thật thế, rất ít được như vậy lắm. Với tôi, tất cả những nhận xét này không giúp ích cho mục đích nào cả, nhưng một mối quan hệ khăng khít mới mẻ với thân phụ tôi đã khích lệ tôi và làm cho tôi lại thích thú căn nhà của tôi, mà đối với nó tôi đã cảm thấy gần như lạnh nhạt trong ít năm qua. Khi tôi lên đường, tôi đã không hối tiếc cho cuộc thăm viếng và đã quyết định giữ mối giao tiếp thường xuyên với người tuổi già trong tương lai. Làm việc và sự du hành cho các cuộc trình tấu nhạc khúc cho đàn dây của tôi đã cản trở việc viếng thăm gia đình Imthor một thời gian. Khi tôi lại đến đó, tôi nhận thấy rằng Muoth, người mà trước đây chỉ đến đó trong sự đồng hành của tôi mà thôi, nay đã thuộc về những người khách được mời thăm viếng thường xuyên nhất. Ông cụ Imthor vẫn còn đối xử với anh ta một cách lạnh nhạt và có phần xa cách , nhưng Gertrude thì cuối như đã thành người bạn tốt với anh ta. Tôi lấy làm hài lòng về chuyện đó. tôi không thấy chứng cớ gì cho sự ghen tức và tôi đã quả quyết rằng hai người khác nhau một trời một vực như Gertrude và Muoth sẽ chú ý và lôi cuốn lẫn nhau chớ không thể nào yêu nhau và đem lại hạnh phúc cho nhau được. Thế nên tôi đã chẳng nghi ngờ gì cả khi anh ta hát với nàng và hai giọng hát nùng diễm của họ pha quyện lẫn nhau. Họ trông quyến rũ cùng nhau ,cả hai đều cao ráo và có thân hình đẹp đẽ, anh ta cau có và nghiêm trang, nàng thì rực rỡ và điềm tĩnh. Tuy nhiên, tôi hình như thấy rằng nàng nhận thấy một sự khó khăn nào đó trong việc duy trì sự thanh thản bẩm sinh ngày xưa của nàng, và một đôi khi nàng có vẻ mệt mỏi và lơ đãng. Thường khi nàng nhìn đến tôi một cách tìm tòi và nghiêm trang, với sự hiếu kỳ và chú ý, trong cách thức mà những người lo lắng và chán nản nhìn nhau, và khi tôi mỉm cười với nàng và đáp lại bằng một cái nhìn thân hữu, thì vẻ mặt của nàng căng ra trong cái mỉm cười thật là chậm rãi và trong một cung cách bị bắt buộc làm cho tôi bực mình. Song le tôi hoàn toàn hoạ hiểm để ý đến điều này, những khi khác thì Gertrude trông vui tuổi và hớn hở như tự bao giờ, đến nỗi tôi đã gán cho những nhận xét này là do trí tưởng tượng hay qua việc khó ở gây ra. Chỉ có một lần tôi đã xúc động thật sự. Trong khi một trong những vị khách của nàng chơi nhạc phẩm nào đó của Beethoven, thì nàng ngã người trong cái tranh tối tranh sáng, có lẽ nghĩ rằng khi đón tiếp các vị khách của nàng trong làn ánh sáng trọn vẹn, nàng đã xuất hiện rực rỡ và vui tươi, nhưng nay, lại rút lui vào bên trong người mình và rõ ràng là không xúc động gì với âm nhạc cả, khuôn mặt nàng căng ra và tưởng chừng như đó là một bỉêu lộ của sự mệt mỏi, lo lắng và sợ hãi, giống như một đứa bé tức giận. Việc đó đã kéo dài trong nhiều phút và tôi đã kinh ngạc khi tôi thấy điều đó. Một điều gì đó đã làm nàng phiền muộn. chỉ điều đó cũng xấu rồi, nhưng nó làm tôi lo lắng là nàng sẽ giả vờ vui vẻ và che giấu mọi sự với tôi. ngay khi âm nhạc chấm dứt, tôi đi tới nàng ,ngồi xuống bên cạnh nàng và bắt đầu một cuộc nói chuyện lăng nhăng. Tôi nói rằng nàng đã có một mùa đông bận rộn và tôi cũng đã có một thời gian cố gắng nữa, nhưng những nhận xét của tôi được nói trong giọng điệu nửa đùa cợt nhẹ nhàng. Cuối cùng, tôi đề cập đến cái thời kỳ mùa xuân đó khi chúng tôi đã bàn bạc về việc khởi đầu của vở nhạc kịch của tôi và đã đàn hát những đoạn nhạc ấy với nhau. Đoạn nàng nói: - Phải, đó là giờ phút hạnh phúc. Nàng không nói hơn thế, nhưng đó là một sự thú tội, vì rằng nàng đã nói với nhiệt tâm lớn lao. Tôi đọc trong đó, để hy vọng cho mình và trong tâm hồn tôi, tôi cũng đầy cảm tạ. Tôi nôn nao muốn lập lại câu hỏi mà tôi đã hỏi nàng vào mùa hè. Tôi tin tưởng với tất cả sự phải chăng mà tôi có thể đánh bạo để diễn dịch sự đổi thay trong thái độ của nàng, sự luống cuống và điều sợ hãi, phân vân mà thỉnh thoảng nàng đã để lộ ra, như là những dấu hiệu thuận tiện cho tôi. Tôi nhận thấy nó gợi mối thương tâm để xem sự hãnh diện thuộc về con gái của nàng có vẻ đã tổn thương và khó lòng giấu giếm như thế nào. Tôi chẳng dám nói gì cả, sự bất quyết lưỡng lự của nàng đã làm tôi tổn thương và tôi cảm thấy tôi phải giữ kỹ sự hứa hẹn không nói ra của tôi. Tôi không bao giờ biết phải cư xử như thế với nữ giới. tôi đã làm sự lầm lẫn tương tự như Heinrich Muoth thật là lạc điệu: tôi đã cư xử với nữ giới như thể họ là những người bạn. Cũng như ngẫu nhiên tôi không thể cho những quan sát của tôi là hư ảo và tuy vậy chỉ hiểu có một nửa sự thay đổi ở thái độ của Gertrude, tôi trở nên có phần kín đáo, ít thường xuyên viếng thăm nàng và lẩn tránh những cuộc nói chuyện thân mật với nàng. Tôi muốn chứng tỏ với nàng sự nhận xét đó và không làm cho nàng e thẹn và hoảng sợ hơn, cũng như nàng hình như khốn khổ và ở trong trạng thái tranh chấp. tôi nghĩ rằng nàng đã chú ý đến sự thay đổi trong lối cư xử đó của tôi và không có vẻ gì không hài lòng về việc tôi sẽ giữ khoảng cách của tôi. Tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ lại có được một thời gian thanh thản, êm ả sau mùa đông và các cuộc vui đùa được lập lại, và tôi đã muốn đợi chờ cho đến lúc đó. Nhưng tôi thường xuyên rất lấy làm buồn rầu cho nàng và dần dà tôi cũng cảm thấy bực bội và nghĩ rằng hẳn phải có một việc gì đó nghiêm trọng chưa giải quyết. Tôi đã nôn nao không yên dưới sự căng thẳng của tình thế đó. Tháng hai đã đến và tôi bắt đầu mong mỏi mùa xuân. Muoth đã không gặp tôi nhiều gì mấy. Thật thế, anh ta đã có một mùa đông hoạt động tại hí viện và mới vừa nhận được hai đề nghị quan trọng tại các hí viện nổi tiếng, mà anh phải quyết định lấy. Hình như anh ta không có bạn gái nào khác, ít ra, kể từ dạo tan vỡ với Lottie tôi không thấy bất kỳ người đàn bà nào khác ở nhà anh ta cả. Gần đây chúng tôi có mừng tiệc sinh nhật của anh. từ dạo đó tôi không gặp anh ta nữa. Hiện giờ tôi cảm thấy một thôi thúc để đi đến gặp anh ta. Tôi bắt đầu cảm thấy sự căng thẳng của việc thay đổi mối tương giao của tôi với Gertrude, làm việc quá nhiều và cả một mùa đông lê thê, và tôi đã tạt ngang qua để tán gẫu với anh ta. Anh ta rót cho tôi một ly rượu nho vàng và nói về hí viện. Anh ta có vẻ mỏi mệt, lơ đãng và dịu dàng một cách khác thường. Tôi ngồi nghe anh ta, nhìn quanh quất căn phòng và sắp sửa hỏi anh ta là không biết anh có đến nhà Imthor nữa chăng, thì khi đó tình cờ tôi thấy một bức thư với nét chữ của Gertrude nằm trên bàn. Trước khi tôi có thể thật sự nắm lấy bức thư, một cảm giác hãi hùng và cay đắng dâng tràn trong người tôi. Có thể đó là một lời mời, một hình thức giản dị, song tôi không thể tin được điều này, dù tôi đã cố gắng nhiều. Tôi có thể trấn tĩnh mình và chẳng mấy chốc sau đó tôi cáo từ. gần như là miễn cưỡng, tôi nhận ra rằng tôi đã biết hết cả. Bức thư đó có thể là một lời mời, một việc tầm thường, một việc gì hoàn toàn ngẫu nhiên, nhưng tôi cũng biết rằng nó không phải thế. Bỗng nhiên tôi đã hiểu hết mọi sự đã xảy ra gần đây. Tôi quyết định chờ đợi và để cho chắc chắn đã, song tất cả ý nghĩ của tôi trong mối liên lạc này không có gì cả nhưng chỉ là những thác ngôn và những lời thoái thác. Mũi tên đã cắm sâu và đã thấm máu. Khi tôi về đến nhà và ngồi xuống trong phòng tôi, sự rối loạn của tôi dần dà được thay thế bằng cảm giác của sự yên tĩnh gần như là khủng khiếp, mà sau cùng nó đã chiếm ưu thế, và tôi cũng biết rằng đời tôi đã tan vỡ và niềm tin và hy vọng của tôi đã bị huỷ diệt. Trong nhiều ngày có thể là tôi chẳng đổ lệ mà cũng không cảm thấy bất cứ nỗi khốn khổ nào. Không nghĩ rằng nó đã xong, tôi đã quyết định không tiếp tục sống nữa. Dẫu sao, cái ý chí để sống còn đã bỏ rơi tôi và nó có vẻ như đã biến mất. Tôi nghĩ đến cái ch.ết như một đoạn tác phẩm phải hoàn thành một cách không do dự, chẳng cần nghĩ rằng nó có phải là thú vị hay không. Trong các điều tôi muốn làm từ trước rồi là trước hết đến thăm Gertrude, để tới một mức nhất định nào đó vì lợi ích của trật tự, để tiếp nhận sự xác nhận cần thiết của những ngờ vực của tôi. Tôi có thể có điều này của Muoth, nhưng mặc dù anh ta cho thấy là ít trách nhiệm hơn là Gertrude, tôi cũng không thể nào vác mặt mình đến với anh ta. Tôi đến thăm Gertrude nhưng không thấy nàng ở trong nhà. Hôm sau tôi lại đến và nói chuyện với nàng và thân phụ nàng trong chốc lát, cho đến sau đó cô tôi còn lại một mình với nhau, thân phụ nàng nghĩ rằng chúng tôi muốn tập dượt nhạc. Bấy giờ nàng đứng đó một mình trước tôi và tôi đã nhìn nàng một cách tò mò. Nàng có vẻ đổi thay chút ít nhưng vẻ đẹp thì vẫn như tự bao giờ. - Tha thứ cho tôi, Gertrude – tôi nói, giọng quả quyết – nếu tôi có làm phiền cô một lần nữa. Tôi đã viết cho cô một bức thư vào mùa hè, có thể nào bây giờ tôi được sự trả lời đó chăng? Tôi phải đi xa, có thể một thời gian lâu dài. Ngược lại tôi sẽ đợi cho đến khi nào chính cô… Khi đó nàng thất sắc và nhìn tôi ngạc nhiên, tôi đỡ lời sợ hãi và nói: - Câu trả lời của cô là không, có phải không? Tôi nghĩ vậy. Tôi chỉ muốn biết chắc mà thôi. Nàng gật đầu một cách buồn bã. - Heinrich có phải không? – tôi hỏi. Nàng lại gật đầu, và bất thần, nàng có vẻ hoảng sợ và nắm lấy tay tôi: - Van anh tha thứ cho tôi và đừng có làm bất cứ chuyện gì với anh ấy. - Tôi không có ý định làm thế đâu, cô có thể yên tâm. Tôi nói và phải gắng cười, vì lẽ tôi đã nghĩ đến Marian và Lottie, những người cũng đã từng quấn quýt lấy anh ta và bị anh ta đánh đập. Có lẽ anh ta cũng sẽ đánh đập Gertrude và huỷ diệt niềm hãnh diện cao cả và cái bản chất tin cậy của nàng nữa. - Gertrude – tôi lại bắt đầu – hãy coi chuyện đó đã xong! Không phải về phần tôi đâu nhé! Nay tôi biết sự việc đặt để với tôi như thế nào. Nhưng Muoth sẽ không làm cho cô hạnh phúc đâu. Thôi xin giã biệt, Gertrude. Cái cảm giác tê tái và yên tĩnh lạ thường của tôi đã khăng khăng nhất mực. Chỉ lúc hiện giờ, khi Gertrude ngỏ lời với tôi theo cách này, cùng cái giọng điệu mà tôi nhớ lại Lottie đã sử dụng và nhìn đến tôi một cách ái ngại và nói: - Đừng bỏ đi như thế. Tôi không đổ việc này cho anh đâu Thì tôi cảm thấy như con tim tôi tan nát, và tôi khó lòng mà chế ngự mình. Tôi đưa tay tôi ra cho nàng và nói: - Tôi không muốn làm hại cô hoặc Heinrich đâu. Nhưng hãy đợi một chút. Đừng để cho y thi hành quyền uy với cô. Y huỷ hoại mỗi người y ưa thích… Nàng gật đầu và buông tay tôi ra. - Tạm biệt – nàng nói một cách điềm tĩnh – Đấy chẳng phải là lỗi của tôi. Hãy nghĩ tôi với tôi cũng như Heinrich. Câu chuyện đã xong. Tôi đi về nhà và tiếp tục với dự định của tôi như thể một phần của tác phẩm phải được hoàn thành. Thật ra trong khi tôi làm công việc này thì tâm hồn tôi nặng nề và tràn ngập một nỗi u hoài, song tôi biết về nó trong một đường lối xa xôi và không dành các ý nghĩ cho nó. Điều đó cũng tương tự với tôi là phải chăng ngày giờ còn lại đó có đi đến chỗ tốt đẹp hay không. Tôi sắp xếp lại từng chồng giấy tờ mà vở nhạc kịch của tôi đã

Tôi nhận thấy ông có khuynh hướng hơi bình thản về các cuộc nói chuyện. Tôi đi đến gần ông hơn bao giờ hết và lấy làm thích thú ở cái nhân sinh quan thực tế của ông trong đời sống. Tôi có thể kể cho ông nghe nhiều nỗi phiền muộn của tôi, một điều mà tôi chẳng bao giờ làm thế trước đây vì một ý thức ngại ngùng do dự. Một cái gì đó mà Muoth có lần nói với tôi đã xuất hiện với tôi và tôi lập lại điều đó với thân phụ tôi. Muoth đã nói, thực ra thì không nồng nhiệt lắm, anh ta chỉ nghĩ rằng tuổi trẻ là thời kỳ khó khăn nhất của đời sống và anh ta nhận thấy rằng hầu hết người có tuổi đều thanh thản và bằng lòng hơn là bọn trẻ. Thân phụ tôi đã cười ở nhận xét ấy và nói một cách thâm trầm: - Tự nhiên là bọn già chúng tôi lại sống đúng cái điều trái ngược lại, nhưng cũng có phần nào sự thực trong những gì bạn anh nói đó. Tôi nghĩ là ta có thể rút ra một phân biệt hoàn toàn về lằn ranh giữa tuổi trẻ và tuổi già. Tuổi trẻ chấm dứt khi tính vị kỷ không còn hiện diện, già dặn bắt đầu khi ta sống cho những kẻ khác. Đó là những gì tôi cho là có ý nghĩa. Người tuổi trẻ có nhiều lạc thú và nhiều phiền muộn, bởi vì họ chỉ nghĩ đến mình mà thôi, thế nên mỗi ước vọng và mỗi ý niệm đều cho là quan trọng, mỗi lạc thú là để được nếm trải trọn vẹn nhưng nỗi phiền muộn cũng thế nữa, và nhiều người họ nhận thấy rằng những ước nguyện của họ không thể thành đạt được, tức thì liền chấm dứt đời sống của họ ngay. Tuổi trẻ là thế đấy. Tuy nhiên, với hầu hết thiên hạ, có đến một thời gian khi có những đổi thay hoàn cảnh, khi họ sống nhiều hơn cho kẻ khác, không phải cho bất cứ lý do đức hạnh nào, nhưng hoàn toàn một cách tự nhiên. Một gia đình là lý do cho hầu hết mọi người. Người ta ít nghĩ về mình và những ước vọng của mình một khi người ta có gia đình. Các người khác đánh mất tính vị kỷ của họ trong một địa vị chịu trách nhiệm, trong chính trị, trong nghệ thuật hoặc khoa học. Con người tuổi trẻ thì muốn chơi đùa, con người già dặn trưởng thành thì muốn làm việc. Một người đàn ông không kết hôn vì chỉ để có được các đứa con mà thôi, nhưng nếu hắn có con cái thì chúng biến đổi hắn, và cuối cùng hắn thấy rằng mọi điều xảy ra chỉ để cho bọn chúng mà thôi. Điều đó cũng nối kết với cái sự kiện là người trẻ tuổi thích nói đến cái ch.ết nhưng không hề thực sự nghĩ đến nó. Điều đó cũng giống như cái vận hành luân phiên khác với tuổi già. Đời sống có vẻ đằng đẵng đối với người tuổi trẻ và do đấy họ có thể tập trung tất cả ước nguyện và ý nghĩ của họ lên trên chính họ. Người già cả thì ý thức đến một chung cuộc đang tiến tới, và mọi điều mà ta có đó không phải duy chỉ có mỗi mình ta cuối cùng mất thăng bằng và thiếu giá trị. Do đấy một người đòi hỏi một loại liên tục và niềm tin khác nhau, hắn không làm việc chỉ cho loài sâu bọ. Đó là vì sao con người ta có vợ có con, công việc và trách nhiệm, đến nỗi rằng người ta biết vì ai mà hắn chịu đựng cái công việc nặng nhọc vất vả hàng ngày. Về lãnh vực đó thì bạn anh hoàn toàn đúng đấy, một người hạnh phúc hơn khi hắn sống cho những kẻ khác hơn là hắn chỉ sống cho mình mà thôi, nhưng người già cả sẽ không vì thế mà coi đó như là một hành động anh hùng, bởi vì nó không phải là điều thực sự của ta. Dù sao đi nữa, thì người trẻ tuổi hăng hái nhất trở thành người tuổi già tốt nhất, chớ không phải những kẻ giả vờ khôn ngoan như ông cố nội trong khi họ còn vác sách đến trường. Tôi ở lại nhà trong một tuần lễ và ngồi rất nhiều bên cạnh giường cha tôi. Ông không phải là một bệnh nhân tàn phế, hơn nữa, ngoại trừ vết thương nhỏ ở chân ông, còn sức khoẻ của ông thì tuyệt hảo. Tôi đã nói với ông là tôi lấy làm buồn rầu rằng tôi đã không tâm sự với ông nhiều hơn và đến gần với ông hơn trước đây, nhưng ông nhận xét rằng có thể nói về cả hai khía cạnh, và mối tương giao của chúng tôi trong tương lai sẽ tốt đẹp hơn nếu chúng tôi đã có những cố gắng sớm sủa để hiểu biết lẫn nhau, mà nó đã thành công một cách hãn hữu. Trong một cung cách dè dặt và ân cần, ông đã hỏi tôi phải chăng tôi đã có bất kỳ may mắn nào với phái nữ chăng. Tôi không muốn nói bất cứ điều gì về Gertrude, những gì tôi đã nói với ông thì rất là vắn tắt. - Đừng lo – cha tôi nói, mỉm cười – Anh là mẫu người tốt, một người chồng tốt thực sự. Các cô thông minh chẳng mấy chốc sẽ chú ý đến điều đó. Chỉ có các cô thận trọng với lợi tức nhỏ nhặt mới là người cttheo đuổi cái túi tiền của anh. Và nếu anh không tìm được một người mà anh tiên liệu và nghĩ rằng anh sẽ thích, thì nó vẫn chưa phải là đại hoạ. Tình yêu giữa người tuổi trẻ và tình yêu sau nhiều năm hôn phối không phải là một điều tương tự. Khi ta trẻ trung, ta chỉ nghĩ ngợi và săn sóc đến mình mà thôi, nhưng khi đã có một căn nhà, thì phải để tâm đến những điều khác nữa. Đó là điều đã có với tôi như thế nào, như anh đã biết rõ đấy. Tôi đã yêu thương mẹ anh rất nhiều, đó là một tình yêu thực sự tương xứng. Nhưng nó chỉ tồn tại có một hoặc hai năm, rồi thì nhiệt tình của chúng tôi tắt ngúm và gần như ngưng chỉ và chúng tôi khó lòng biết được chúng tôi đứng ở nơi nào trong mối tương giao lẫn nhau. Bấy giờ các đứa bé ra đời, hai người chị của anh đấy, chúng ch.ết khi còn nhỏ, và chúng tôi đã có chúng để săn sóc. Những đòi hỏi lẫn nhau của chúng tôi kém quan trọng đi, sự lạnh nhạt của chúng tôi đi đến chỗ chấm dứt, và bất thần tình yêu lại có đấy, chắc chắn, đấy không phải là tình yêu cũ xưa, mà là một cái gì hoàn toàn mới mẻ. Tình yêu này đã trường tồn mà không cần phải phục hồi gì trong hơn ba mươi năm. Không phải tất cả những tình yêu tương xứng đều trở thành tốt đẹp như thế. Thật thế, rất ít được như vậy lắm. Với tôi, tất cả những nhận xét này không giúp ích cho mục đích nào cả, nhưng một mối quan hệ khăng khít mới mẻ với thân phụ tôi đã khích lệ tôi và làm cho tôi lại thích thú căn nhà của tôi, mà đối với nó tôi đã cảm thấy gần như lạnh nhạt trong ít năm qua. Khi tôi lên đường, tôi đã không hối tiếc cho cuộc thăm viếng và đã quyết định giữ mối giao tiếp thường xuyên với người tuổi già trong tương lai. Làm việc và sự du hành cho các cuộc trình tấu nhạc khúc cho đàn dây của tôi đã cản trở việc viếng thăm gia đình Imthor một thời gian. Khi tôi lại đến đó, tôi nhận thấy rằng Muoth, người mà trước đây chỉ đến đó trong sự đồng hành của tôi mà thôi, nay đã thuộc về những người khách được mời thăm viếng thường xuyên nhất. Ông cụ Imthor vẫn còn đối xử với anh ta một cách lạnh nhạt và có phần xa cách , nhưng Gertrude thì cuối như đã thành người bạn tốt với anh ta. Tôi lấy làm hài lòng về chuyện đó. tôi không thấy chứng cớ gì cho sự ghen tức và tôi đã quả quyết rằng hai người khác nhau một trời một vực như Gertrude và Muoth sẽ chú ý và lôi cuốn lẫn nhau chớ không thể nào yêu nhau và đem lại hạnh phúc cho nhau được. Thế nên tôi đã chẳng nghi ngờ gì cả khi anh ta hát với nàng và hai giọng hát nùng diễm của họ pha quyện lẫn nhau. Họ trông quyến rũ cùng nhau ,cả hai đều cao ráo và có thân hình đẹp đẽ, anh ta cau có và nghiêm trang, nàng thì rực rỡ và điềm tĩnh. Tuy nhiên, tôi hình như thấy rằng nàng nhận thấy một sự khó khăn nào đó trong việc duy trì sự thanh thản bẩm sinh ngày xưa của nàng, và một đôi khi nàng có vẻ mệt mỏi và lơ đãng. Thường khi nàng nhìn đến tôi một cách tìm tòi và nghiêm trang, với sự hiếu kỳ và chú ý, trong cách thức mà những người lo lắng và chán nản nhìn nhau, và khi tôi mỉm cười với nàng và đáp lại bằng một cái nhìn thân hữu, thì vẻ mặt của nàng căng ra trong cái mỉm cười thật là chậm rãi và trong một cung cách bị bắt buộc làm cho tôi bực mình. Song le tôi hoàn toàn hoạ hiểm để ý đến điều này, những khi khác thì Gertrude trông vui tuổi và hớn hở như tự bao giờ, đến nỗi tôi đã gán cho những nhận xét này là do trí tưởng tượng hay qua việc khó ở gây ra. Chỉ có một lần tôi đã xúc động thật sự. Trong khi một trong những vị khách của nàng chơi nhạc phẩm nào đó của Beethoven, thì nàng ngã người trong cái tranh tối tranh sáng, có lẽ nghĩ rằng khi đón tiếp các vị khách của nàng trong làn ánh sáng trọn vẹn, nàng đã xuất hiện rực rỡ và vui tươi, nhưng nay, lại rút lui vào bên trong người mình và rõ ràng là không xúc động gì với âm nhạc cả, khuôn mặt nàng căng ra và tưởng chừng như đó là một bỉêu lộ của sự mệt mỏi, lo lắng và sợ hãi, giống như một đứa bé tức giận. Việc đó đã kéo dài trong nhiều phút và tôi đã kinh ngạc khi tôi thấy điều đó. Một điều gì đó đã làm nàng phiền muộn. chỉ điều đó cũng xấu rồi, nhưng nó làm tôi lo lắng là nàng sẽ giả vờ vui vẻ và che giấu mọi sự với tôi. ngay khi âm nhạc chấm dứt, tôi đi tới nàng ,ngồi xuống bên cạnh nàng và bắt đầu một cuộc nói chuyện lăng nhăng. Tôi nói rằng nàng đã có một mùa đông bận rộn và tôi cũng đã có một thời gian cố gắng nữa, nhưng những nhận xét của tôi được nói trong giọng điệu nửa đùa cợt nhẹ nhàng. Cuối cùng, tôi đề cập đến cái thời kỳ mùa xuân đó khi chúng tôi đã bàn bạc về việc khởi đầu của vở nhạc kịch của tôi và đã đàn hát những đoạn nhạc ấy với nhau. Đoạn nàng nói: - Phải, đó là giờ phút hạnh phúc. Nàng không nói hơn thế, nhưng đó là một sự thú tội, vì rằng nàng đã nói với nhiệt tâm lớn lao. Tôi đọc trong đó, để hy vọng cho mình và trong tâm hồn tôi, tôi cũng đầy cảm tạ. Tôi nôn nao muốn lập lại câu hỏi mà tôi đã hỏi nàng vào mùa hè. Tôi tin tưởng với tất cả sự phải chăng mà tôi có thể đánh bạo để diễn dịch sự đổi thay trong thái độ của nàng, sự luống cuống và điều sợ hãi, phân vân mà thỉnh thoảng nàng đã để lộ ra, như là những dấu hiệu thuận tiện cho tôi. Tôi nhận thấy nó gợi mối thương tâm để xem sự hãnh diện thuộc về con gái của nàng có vẻ đã tổn thương và khó lòng giấu giếm như thế nào. Tôi chẳng dám nói gì cả, sự bất quyết lưỡng lự của nàng đã làm tôi tổn thương và tôi cảm thấy tôi phải giữ kỹ sự hứa hẹn không nói ra của tôi. Tôi không bao giờ biết phải cư xử như thế với nữ giới. tôi đã làm sự lầm lẫn tương tự như Heinrich Muoth thật là lạc điệu: tôi đã cư xử với nữ giới như thể họ là những người bạn. Cũng như ngẫu nhiên tôi không thể cho những quan sát của tôi là hư ảo và tuy vậy chỉ hiểu có một nửa sự thay đổi ở thái độ của Gertrude, tôi trở nên có phần kín đáo, ít thường xuyên viếng thăm nàng và lẩn tránh những cuộc nói chuyện thân mật với nàng. Tôi muốn chứng tỏ với nàng sự nhận xét đó và không làm cho nàng e thẹn và hoảng sợ hơn, cũng như nàng hình như khốn khổ và ở trong trạng thái tranh chấp. tôi nghĩ rằng nàng đã chú ý đến sự thay đổi trong lối cư xử đó của tôi và không có vẻ gì không hài lòng về việc tôi sẽ giữ khoảng cách của tôi. Tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ lại có được một thời gian thanh thản, êm ả sau mùa đông và các cuộc vui đùa được lập lại, và tôi đã muốn đợi chờ cho đến lúc đó. Nhưng tôi thường xuyên rất lấy làm buồn rầu cho nàng và dần dà tôi cũng cảm thấy bực bội và nghĩ rằng hẳn phải có một việc gì đó nghiêm trọng chưa giải quyết. Tôi đã nôn nao không yên dưới sự căng thẳng của tình thế đó. Tháng hai đã đến và tôi bắt đầu mong mỏi mùa xuân. Muoth đã không gặp tôi nhiều gì mấy. Thật thế, anh ta đã có một mùa đông hoạt động tại hí viện và mới vừa nhận được hai đề nghị quan trọng tại các hí viện nổi tiếng, mà anh phải quyết định lấy. Hình như anh ta không có bạn gái nào khác, ít ra, kể từ dạo tan vỡ với Lottie tôi không thấy bất kỳ người đàn bà nào khác ở nhà anh ta cả. Gần đây chúng tôi có mừng tiệc sinh nhật của anh. từ dạo đó tôi không gặp anh ta nữa. Hiện giờ tôi cảm thấy một thôi thúc để đi đến gặp anh ta. Tôi bắt đầu cảm thấy sự căng thẳng của việc thay đổi mối tương giao của tôi với Gertrude, làm việc quá nhiều và cả một mùa đông lê thê, và tôi đã tạt ngang qua để tán gẫu với anh ta. Anh ta rót cho tôi một ly rượu nho vàng và nói về hí viện. Anh ta có vẻ mỏi mệt, lơ đãng và dịu dàng một cách khác thường. Tôi ngồi nghe anh ta, nhìn quanh quất căn phòng và sắp sửa hỏi anh ta là không biết anh có đến nhà Imthor nữa chăng, thì khi đó tình cờ tôi thấy một bức thư với nét chữ của Gertrude nằm trên bàn. Trước khi tôi có thể thật sự nắm lấy bức thư, một cảm giác hãi hùng và cay đắng dâng tràn trong người tôi. Có thể đó là một lời mời, một hình thức giản dị, song tôi không thể tin được điều này, dù tôi đã cố gắng nhiều. Tôi có thể trấn tĩnh mình và chẳng mấy chốc sau đó tôi cáo từ. gần như là miễn cưỡng, tôi nhận ra rằng tôi đã biết hết cả. Bức thư đó có thể là một lời mời, một việc tầm thường, một việc gì hoàn toàn ngẫu nhiên, nhưng tôi cũng biết rằng nó không phải thế. Bỗng nhiên tôi đã hiểu hết mọi sự đã xảy ra gần đây. Tôi quyết định chờ đợi và để cho chắc chắn đã, song tất cả ý nghĩ của tôi trong mối liên lạc này không có gì cả nhưng chỉ là những thác ngôn và những lời thoái thác. Mũi tên đã cắm sâu và đã thấm máu. Khi tôi về đến nhà và ngồi xuống trong phòng tôi, sự rối loạn của tôi dần dà được thay thế bằng cảm giác của sự yên tĩnh gần như là khủng khiếp, mà sau cùng nó đã chiếm ưu thế, và tôi cũng biết rằng đời tôi đã tan vỡ và niềm tin và hy vọng của tôi đã bị huỷ diệt. Trong nhiều ngày có thể là tôi chẳng đổ lệ mà cũng không cảm thấy bất cứ nỗi khốn khổ nào. Không nghĩ rằng nó đã xong, tôi đã quyết định không tiếp tục sống nữa. Dẫu sao, cái ý chí để sống còn đã bỏ rơi tôi và nó có vẻ như đã biến mất. Tôi nghĩ đến cái ch.ết như một đoạn tác phẩm phải hoàn thành một cách không do dự, chẳng cần nghĩ rằng nó có phải là thú vị hay không. Trong các điều tôi muốn làm từ trước rồi là trước hết đến thăm Gertrude, để tới một mức nhất định nào đó vì lợi ích của trật tự, để tiếp nhận sự xác nhận cần thiết của những ngờ vực của tôi. Tôi có thể có điều này của Muoth, nhưng mặc dù anh ta cho thấy là ít trách nhiệm hơn là Gertrude, tôi cũng không thể nào vác mặt mình đến với anh ta. Tôi đến thăm Gertrude nhưng không thấy nàng ở trong nhà. Hôm sau tôi lại đến và nói chuyện với nàng và thân phụ nàng trong chốc lát, cho đến sau đó cô tôi còn lại một mình với nhau, thân phụ nàng nghĩ rằng chúng tôi muốn tập dượt nhạc. Bấy giờ nàng đứng đó một mình trước tôi và tôi đã nhìn nàng một cách tò mò. Nàng có vẻ đổi thay chút ít nhưng vẻ đẹp thì vẫn như tự bao giờ. - Tha thứ cho tôi, Gertrude – tôi nói, giọng quả quyết – nếu tôi có làm phiền cô một lần nữa. Tôi đã viết cho cô một bức thư vào mùa hè, có thể nào bây giờ tôi được sự trả lời đó chăng? Tôi phải đi xa, có thể một thời gian lâu dài. Ngược lại tôi sẽ đợi cho đến khi nào chính cô… Khi đó nàng thất sắc và nhìn tôi ngạc nhiên, tôi đỡ lời sợ hãi và nói: - Câu trả lời của cô là không, có phải không? Tôi nghĩ vậy. Tôi chỉ muốn biết chắc mà thôi. Nàng gật đầu một cách buồn bã. - Heinrich có phải không? – tôi hỏi. Nàng lại gật đầu, và bất thần, nàng có vẻ hoảng sợ và nắm lấy tay tôi: - Van anh tha thứ cho tôi và đừng có làm bất cứ chuyện gì với anh ấy. - Tôi không có ý định làm thế đâu, cô có thể yên tâm. Tôi nói và phải gắng cười, vì lẽ tôi đã nghĩ đến Marian và Lottie, những người cũng đã từng quấn quýt lấy anh ta và bị anh ta đánh đập. Có lẽ anh ta cũng sẽ đánh đập Gertrude và huỷ diệt niềm hãnh diện cao cả và cái bản chất tin cậy của nàng nữa. - Gertrude – tôi lại bắt đầu – hãy coi chuyện đó đã xong! Không phải về phần tôi đâu nhé! Nay tôi biết sự việc đặt để với tôi như thế nào. Nhưng Muoth sẽ không làm cho cô hạnh phúc đâu. Thôi xin giã biệt, Gertrude. Cái cảm giác tê tái và yên tĩnh lạ thường của tôi đã khăng khăng nhất mực. Chỉ lúc hiện giờ, khi Gertrude ngỏ lời với tôi theo cách này, cùng cái giọng điệu mà tôi nhớ lại Lottie đã sử dụng và nhìn đến tôi một cách ái ngại và nói: - Đừng bỏ đi như thế. Tôi không đổ việc này cho anh đâu Thì tôi cảm thấy như con tim tôi tan nát, và tôi khó lòng mà chế ngự mình. Tôi đưa tay tôi ra cho nàng và nói: - Tôi không muốn làm hại cô hoặc Heinrich đâu. Nhưng hãy đợi một chút. Đừng để cho y thi hành quyền uy với cô. Y huỷ hoại mỗi người y ưa thích… Nàng gật đầu và buông tay tôi ra. - Tạm biệt – nàng nói một cách điềm tĩnh – Đấy chẳng phải là lỗi của tôi. Hãy nghĩ tôi với tôi cũng như Heinrich. Câu chuyện đã xong. Tôi đi về nhà và tiếp tục với dự định của tôi như thể một phần của tác phẩm phải được hoàn thành. Thật ra trong khi tôi làm công việc này thì tâm hồn tôi nặng nề và tràn ngập một nỗi u hoài, song tôi biết về nó trong một đường lối xa xôi và không dành các ý nghĩ cho nó. Điều đó cũng tương tự với tôi là phải chăng ngày giờ còn lại đó có đi đến chỗ tốt đẹp hay không. Tôi sắp xếp lại từng chồng giấy tờ mà vở nhạc kịch của tôi đã