Sáng sớm hôm sau, đông sương đại viện Thẩm gia, trong tộc học thấp thoáng dưới tàng cây trúc, vang vọng tiếng đọc sách.

Thẩm Kinh là kẻ duy nhất không chịu đọc sách, hắn kiễng chân nhìn ra ngoài cửa, trong mắt đầy vẻ sốt ruột :" Sắp tới giờ Mão rồi, sao tên tiểu tử Thẩm Mặc còn chưa thấy đâu? Không phải là chưa viết xong, xấu hổ không dám tới chứ? Nhất định là thế, y sĩ diện như vậy cơ mà."

Chính đang suy nghĩ lung tung thì nhìn thấy một bóng trắng từ ngoài cửa lướt vào, vù một tiếng ngồi bên cạnh hắn. Vừa mới định khen một tiếng "huynh đệ hảo khinh công." Thì thấy Thẩm Mặc đầy đầu mồ hôi, thở hổn hển nằm xuống bàn.
- Ngươi không dậy sớm hơn một chút được à?

Thẩm Kinh có chút đắc ý nói, hắn không ngờ tới có một ngày mình nói ra câu này.
Thẩm Mặc trợn mắt lên, vừa muốn nói thì thấy Thẩm tiên sinh mặt nghiêm nghị xuất hiện ở cửa, vội ngồi cho ngay ngắn, ngay cả mồ hôi trên mặt cũng không lau.

Thẩm Luyện đi tới đứng trước chiếc bàn lớn, Thẩm Tương liền dẫn các học sinh đứng dậy, cúi đầu thỉnh an tiên sinh.
Ánh mắt Thẩm tiên sinh quét qua mỗi một người, rồi mới ngồi xuống, nói:
- Ngồi đi.
Đợi học sinh ngồi xuống, ông ta nói rất tiết kiệm:
- Kiểm tr.a bài.

Học sinh đầu tiên bên phải đứng dậy, tới trước mặt tiên sinh, giống như hôm qua đặt sách lên bàn, trước tiên đọc lại bài hôm qua, sau đó đọc thứ hôm qua học được, trong quá trình đó có chút ầm ừ ngắc ngữ, cuối cùng không thoát được đánh đòn.

Thẩm Mặc phát hiện ra tiên sinh luôn đánh vài cái rất mạnh, sau đó giơ cao đánh khẽ, mặc dù có tiếng vang, nhưng không làm bị thương học sinh.
" Chắc là để dành ngày mai đánh tiếp." Y không ngần ngại dùng suy nghĩ tệ nhất với lão thất phu này.

Đợi đánh xong, Thẩm tiên sinh liền chỉ cho học sinh kia câu thiếu, học sinh đọc xong, coi như hoàn thành sơ bộ nhiệm vụ học tập ngày hôm nay, trở về chỗ ngồi đọc lại.

Tiếp đó là người tiếp theo, Thẩm Mặc chú ý thấy số câu từ tiên sinh giao cho mỗi học sinh chênh lệch nhau rất lớn, có người năm sáu chục câu, có người chỉ mười mấy cầu ." Quá tùy tiện." Y lại không nhịn được rủa thẩm.

Trong những người này, Thẩm Tương học được nhiều nhất, đã đọc tới Lễ Ký rồi, những người tuổi tác tương tự đa phần còn đang học Tứ Thư, nhỏ hơn một chút thì còn đang tập đọc tập viết. Trường tư thục thông thường mấy tháng hoặc nửa năm là học xong khóa nhận chữ với Tam Tự Kinh, Bách Gia Tính, Thiên Văn Tự, Danh Hiền Tập, Thần Đồng Thi, cùng với Ngũ Ngôn Tạp Tự và Thất Ngôn Tạp Tự.

Đại khái là mất một hai năm hoàn thành giáo dục nhận chữ, lúc này mới chính thức đọc sách. Dưa theo quy định của Chu Hi thánh nhân quy định, trước tiên đọc Đại Học, để xác định trình độ. Tiếp đó đọc Luận Ngữ, để xác lập căn bản, rồi đọc Mạnh Tử, để vươn lên, tiếp đó đọc Trung Dung, để cầu học chỗ vi diệu của cổ nhân.

Trong Tứ Thư, Luận Ngữ có một vạn hai nghìn bảy trăm chữ, Mạnh Tử có ba vạn bốn nghìn sáu trăm chữ, thêm vào Đại Học, Trung Dung ước chừng năm vạn chữ. Hơn nữa còn phải học thuộc chú giải của Chu Hi, cho nên thời gian dài hơn một chút. Nhưng cái thứ văn chương bát cổ này là cơ quan quan trọng nhất, học vấn này nhất định phải được rèn lên lúc trên mười tuổi.

Tiếp đó học Thi Kinh, Tả Truyện, Thư Kinh, Lễ Ký , Dịch Kinh. Tất nhiên là phải đọc thuộc lòng. Những người đọc thuộc rồi, vì đề phòng quên mất, phải thường xuyên ôn tập, nhất là Tứ Thư, càng phải vĩnh viễn thuộc nằm lòng cả sách gốc lẫn chú giải của Chu Hi. Có thể thuẫn miệng dùng tới, tự nhiên như nói chuyện, nếu không có được trình độ cơ bản này, không được nói là viết văn bát cổ.

*** Bát cổ văn chương: Nguyên là chỉ một thể loại văn trong khoa cử thời Minh -Thanh, quy định về phân đoạn rất nghiêm ngặt, nội dung rỗng tuếch, hình thức cứng nhắc, gò bó tư tưởng con người. Gồm 4 đoạn, mỗi đoạn 2 vế, tất cả có 8 vế. Ý nói lối hành văn hoặc cách nói chuyện rỗng tuếch, cứng nhắc

Phải mất hơn một canh giờ, hai mươi bảy học sinh trong đường kiểm tr.a được hai mươi lăm đứa. Còn lại là hai kẻ "cùng hội cùng thuyền" Thẩm Mặc và Thẩm Kinh thôi. Tiên sinh không gọi, cả hai cũng không dám lên.
- Thẩm Kinh, ngươi lên đây.
May là tiên sinh không có sở thích bất lương, mau chóng điểm danh.
- Vâng.

Thẩm Kinh vội đáp lời, còn mang theo một tập giấy.
Thẩm tiên sinh nhận lấy tờ giấy đó, vừa nhìn qua những chữ méo mó xẹo xọ, thiếu nét thiếu chấm, liền cau mày lại, thở dài:
- Đúng là phí tờ giấy tốt.
Thẩm Kinh mặt đỏ bừng, xấu hổ cúi đầu xuống, lí nhí nói:

- Tiên sinh, đây là tờ cuối cùng, viết nhiều quá nên mệt...
Thẩm Luyện "ồ" một tiếng, lật tờ giấy đầu tiên ra xem, lại thở dài:
- Vẫn phí giấy.
Thẩm Kinh hoàn toàn không nói được gì.
Thẩm tiên sinh càng nhíu chặt mày, dùng nghị lực cực lớn xem hết mấy tờ giấy đó, dặt xuống nói:

- Học huấn chép được mười bốn lần, Thiên Văn Tự không có được một chữ.
Thẩm Kinh nói hết sức tội nghiệp:
- Hôm qua học sinh vừa mới trở về là viết chữ ngay, tới cơm tối cũng không ăn, sau đó cứ viết cứ viết rồi ngủ mất, sáng hôm ngay vừa tới học đường còn viết một lượt nữa.

Thẩm Luyện nghiêm mặt nhìn hắn hồi lâu, làm lông tóc Thẩm Kinh dựng hết lên. Ai ngờ, khuôn mặt cứng đờ ngàn năm không đổi của Thẩm tiên sinh lại đột nhiên xuất hiện nụ cười.
Thẩm Kinh ra sức dụi mắt, hắn còn chưa bao giờ thấy tiên sinh cười.

Nụ cười của Thẩm Luyện thoáng qua rồi mất, khôi phục sự nghiêm túc nói:
- Thấy ngươi đã tận lực rồi, lần này ta không trừng phạt nữa.
Thẩm Kinh lại day day tai, không sao tin nổi:
- Không bị đánh tay ạ?
- Nếu như ngươi muốn đánh, ta cũng không phản đối.
Thẩm tiên sinh lạnh lùng nói.
- Thôi ạ thôi ạ.

Thẩm Kinh cuống quít xua tay, hắn cảm thấy hôm nay là ngày lành hoàng đại, nên đi đổ trường kiếm một mẻ lớn.

Tiếp theo đó là thời gian giảng dạy, nhưng Thẩm Luyện không bảo Thẩm Kinh lấy sách, mà bảo hắn đi tới, tận tay chỉ bảo hắn tư thế viết chữ chính xác, cùng với chấp bút, vận bút ra sao. Cuối cùng đưa một quyền luyện chữ cho hắn nói:
- Luyện tự nét ngang, nét phẩy, viết một vạn lần. Ngày mai giao cho ta.

Thẩm Kinh thiếu chút nữa té xỉu, hai tay nhận lấy quyển tập viết, u uất đi xuống.
Đợi Thẩm Kinh ngồi xuống, chỉ còn lại một mình Thẩm Mặc chưa bị gọi tên thôi.
Thẩm Luyện mặt lạnh tanh nhìn y hồi lâu, mới gọi nhỏ:
- Lên đây đi.

Thẩm Mặc liền bê lên một xấp giấy, bước chân vững vàng đi về phía ông ta.
Trong ánh mắt tò mò của đám học sinh, lần đầu tiên y đứng trước bàn lớn.
- Làm xong bài tập chưa?
Thẩm Luyện không thèm nhìn y, hỏi:
- Bẩm tiên sinh, làm xong rồi?
Thẩm Mặc đáp.
- Ồ?
Thẩm Luyện lãnh đạm nói:

- Chép một trăm lần thì sao? Bất kể ngươi nói kiểu lươn lẹo gì, ta cũng phải thấy tám nghìn tám trăm chữ.

Thẩm Mặc đã có thể coi thường sự thành kiến của ông ta, y không thể yêu cầu tất cả mọi người đều thích mình, y chỉ có yêu cầu với bản thân, dùng hai tay giành lấy sự tôn nghiêm của mình. Y tin mình nhất định làm được, chỉ cần vị tiên sinh này không làm trái với lương tâm.

Cho nên y điềm tĩnh đáp:
- Tám nghìn tám trăm chữ, không thiếu một chữ nào.
+++
Quá trình học tập của chú Thẩm còn nhiều gian khổ, không phải chỉ mang vài cái mánh thời hiện đại về mà xưng hùng xưng bá, coi khinh thiên hạ được đâu.

Tác giả lấy nhân vật trùng sinh chỉ để phản ánh quá khứ không phải để tự sướng đè đầu cưỡi cổ người khác mà qua cái nhìn của người hiện đại, để chúng ta thấy các góc nhìn tốt xấu khác nhau về xã hội cũ, Quan Cư Nhất Phẩm sẽ cho các bạn thấy một quá khứ thực nhất, hợp lý nhất.