Nói về bốn thầy trò thoát khỏi nơi lưới tục, khỏi chốn trần đi chẳng bao lâu, hết hạ qua thu, cả mình đều mát mẻ.
Tam Tạng xem thấy một hòn núi cao thấu mây xanh che bóng mặt nhựt.
Tam Tạng giục ngựa lên núi được ít dặm, thấy một ông già mày râu tóc bạc chống gậy đứng xa xa, cả kêu rằng:

- Mấy ông Hòa Thượng đi Tây Phương, hãy dừng gót lại, đừng đi tới nữa mà khốn giờ, bởi trên núi nầy có bầy yêu dữ lắm ước sức chúng nó ăn cho no một bữa cũng có năm sáu vạn người ta.
Tam Tạng nghe nói sảng hồn, liền té xuống ngựa.
Tôn Hành Giả đỡ thầy dậy an ủi rằng:

- Xin thầy đừng sợ, bề nào cũng có tôi đây.
Tam Tạng nói:
- Ngươi nghe ông già ấy nói đó hay không, chắc là người rành việc yêu tinh trên núi, phải có một trò nào lên hỏi thăm cho rõ.
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Xin thầy ngồi đây mà nghỉ, để tôi đi hỏi thăm tin.
Tam Tạng nói:

- Ngươi hình tướng hung hăng, lời nói thô tục, sợ e xúc ý ông ấy, người hờn chẳng nói thiệt tình.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Ðể tôi hóa hình hiền hậu, đi hỏi cách dịu dàng.

Nói rồi dùn mình hóa sãi nhỏ chừng tám tuổi, hình dung sạch sẽ dễ thương, liền dông lên núi, bái ông già ấy mà thưa rằng:
- Tôi kính chào ông.
Ông ấy thấy vậy vò đầu mà cười rằng:
- Tiểu Hòa Thượng ở đâu đến đây?.
Tôn Hành Giả thưa rằng:

- Thầy trò tôi ở nước Ðại đường đi thỉnh kinh Tây Phương, mới nghe ông mách bảo giùm rằng: Trên núi có động yêu, nên thầy tôi giựt mình sai tiểu tăng hỏi thăm cho rõ. Xin ông cắt nghĩa, nếu yêu tinh làm điều phạm luật, thì tôi sẽ đày chúng nó cho rồi.
Ông ấy cười rằng:

- Tiểu Hòa Thượng còn thơ không biết hiền dữ, yêu tính có phép thần thông, ngươi làm sao mà đày nó cho đặng?.
Tôn Hành Giả thưa rằng:
- Chẳng hay nó thần thông ra thể nào?.
Ông ấy nói:

- Con yêu ấy gởi thơ đến núi Linh Sơn, năm trăm La hán phải nghinh tiếp. Gởi thiệp lên Thiên cung thì Nhị thập bát tú cũng kính nhường. Bốn biển Long vương là bằng hữu với chúng nó, Bát tiên ăn uống cũng phải mời, Thập điện minh vương đãi nó là anh em. Thổ Ðịa, Thành hoàng đều kính phục chúng nó.

Tôn Hành Giả cười ngất đáp rằng:
- Thôi thôi ông đừng nói nữa, yêu tinh ấy cũng như sắp nhỏ của tôi, chẳng tài phép bao nhiêu mà sợ, nếu nó hay tin có tôi đến đây, thì lật đật dọn đồ mà đi không kịp.
Ông già ấy niệm Phật rồi nói rằng:

- Tiểu hòa thượng nói nhiều lời tổn đức, e không đặng sống lâu.
Tôn Hành Giả nói rằng:
- Tôi chừng nầy cũng vừa rồi không cần lớn nữa.
Ông ấy hỏi:
- Ngươi năm nay đặng mấy tuổi rồi?.
Tôn Hành Giả nói:
- Ðể ông nhắm chừng thử coi có nhầm không?.
Ông ấy nói:

- Có cao tay thì tám tuổi.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Cầu một muôn lần bảy tám tuổi mới trúng! Khi nãy nhờ ơn ông mách bảo, chẳng hay núi nầy yêu quái bao nhiêu?.
Ông ấy thấy Hành Giả nói khùng, không thèm nói lại.
Khi ấy Tôn Hành Giả liền chạy về, Tam Tạng hỏi rằng:

- Ngộ Không, ngươi hỏi việc ấy ra thể nào?.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Có ít con yêu lôi thôi, tại ông ấy nhác quá nên kinh hãi. Không hề chi mà thầy phòng sợ, bề nào cũng có Lão Tôn đây.
Tam Tạng hỏi rằng:

- Ngươi có hỏi thăm núi nầy tên gì? Yêu tinh ở động chi? Hết thảy bao nhiêu tiểu quái! Có ngõ nào đi tránh đặng chăng?.
Tôn Hành Giả không biết làm sao mà trả lời.
Bát Giới nói:

- Tánh anh tôi lôi thôi, không hỏi rõ đầu đuôi gốc ngọn, bốc nói vài tiếng rồi chạy về! Ðể tôi đi hỏi thì rõ hơn hết.
Sa Tăng nói phải. Bát Giới xốc áo tử tế, đi thẳng tới, liền bái ông già.
Ông ấy hỏi:
- Ngươi đi đâu đó?.
Bát Giới thưa rằng:

- Tôi là học trò thứ nhì của Ðường Tăng, gọi Trư Bát Giái. Người hỏi thăm ông hồi nãy là sư huynh tôi, bởi thầy tôi nói: Sư huynh tôi buông lời lỗ mãng nên ông chấp, không cắt nghĩa cho rành, mới sai tôi hỏi thăm minh bạch; chẳng hay núi nầy tên gì, có động chi, trong động bao nhiêu yêu quái, và có ngõ nào đi tránh động ấy hay chăng? Xin ông làm ơn dạy rõ.

Ông ấy hỏi:
- Thiệt thầy ngươi có bảo như vậy sao?.
Bát Giới thưa rằng:
- Tôi thuở nay chẳng hề nói dối.
Ông ấy lấy gậy chỉ và nói rằng:
- Ðây gọi là núi Sư đà, ba con yêu chúa đoàn ở động ấy.
Bát Giới hứ một tiếng, nói rằng:

- Ông khéo lo thì thôi, giá gì ba con yêu tinh mà phải đón đường báo tin?.
Ông ấy hỏi:
- Ngươi chẳng hay sao?.
Bát Giới nói:
- Giá ba con yêu không đủ cho anh em tôi giết, thầy tôi qua núi ấy như thường, có khó gì mà phải sợ?.
Ông ấy bèn cười rằng:

- Hòa Thượng này không biết cao thấp, ba con chúa yêu thần thông quảng đại, còn những tiểu yêu lớp canh ngõ Nam, ngõ Bắc, lớp thủ ngõ Ðông, ngõ Tây, và tốp thì đi tuần, tốp thì giữ cửa, tốp thì nấu ăn, cộng có bốn muôn bảy tám ngàn đứa, ấy là tính những đứa có danh, chớ không đếm tới đồ sai vặt! Chúng nó ở đây ăn thiên hạ không biết là bao nhiêu!.

Bát Giới nghe nói run lập cập chạy về.
Tam Tạng hỏi:
- Việc ấy ra thể nào?.
Bát Giới làm bộ sớn sác nói rằng:
- Thôi thôi chẳng thuật chuyện làm chi! Thầy trò lo kiếm chỗ mà trốn.
Tôn Hành Giả hỏi:
- Chuyện gì dữ vậy?.
Bát Giới nói:

- Ông già ấy nói núi Sư đà có động Sư đà, ba chúa động thần thông trên đời, còn tiểu yêu bốn muôn tám ngàn đứa, đón giăng khắp núi bắt người, còn ngõ nào mà đi đặng! Nếu muốn nạp thịt cho chúng nó thì đi?.
Tam Tạng nghe nói rởn ốc cả mình! Bèn hỏi Hành Giả rằng:

- Bây giờ tính làm sao đó?
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Xin thầy cứ việc mà đi, có Lão Tôn cự địch.
Tam Tạng cũng đánh liều lên ngựa, đi tới thì không thấy ông già hồi này.
Sa Tăng nói:
- Chắc là yêu quái hóa ra ông già mà dọa mình.
Tôn Hành Giả nói:
- Ðể ta coi lại đã.

Nói rồi nhảy lên chóp núi, ngó xung quanh chẳng thấy một người. Ngó lên mây thấy hào quang nhấp nháng.
Tôn Hành Giả nhảy lên mây coi lại là ông Thái Bạch kim tinh.
Tôn Hành Giả níu lại và kêu tên tộc mà hỏi rằng:

- Lý trường Canh, Lý trường Canh có chuyện chi thì nói cho rành, sao giả dạng mà dọa ta như vậy?.
Thái Bạch kim tinh bái và nói rằng:
- Tôi báo tin trễ, xin Ðại Thánh đừng phiền. Thiệt con yêu nầy tài phép rất cao. Ðại Thánh phải biến hóa tùy cơ thì qua mới khỏi. Nếu sơ sẩy một chút thì chắc khó lòng.

Tôn Hành Giả liền kiếu, rồi nhảy xuống thưa rằng:
- Ông già hồi nảy là vì sao Thái Bạch hóa ra mà báo tin trước.
Tam Tạng nói:
- Vậy thì đồ đệ chịu khó chạy theo hỏi thăm: Có ngõ nào đi quanh đặng hay chăng?.
Tôn Hành Giả thưa rằng:

- Ði quanh không đặng, vì đi ngang qua núi là đường tắt, còn tám trăm dặm thay, huống chi đi quanh biết chừng nào là xa mà kể!.
Tam Tạng khóc ròng than rằng:
- Thảm khổ như vầy, đi làm sao cho thấu!.
Tôn Hành Giả an ủi rằng:

- Xin thầy đừng khóc làm chi, anh em tôi đồng lòng bảo hộ, tuy là Thái Bạch báo tin, song cũng có nói thêm một hai tiếng. Vậy thì thầy hãy ngồi đây có Bát Giái, Sa Tăng gìn giữ; để Lão Tôn thám thính coi thể nào?
Nói rồi hú một tiếng nhảy thót lên mây, ngó xuống không thấy yêu quái.

Tôn Hành Giả lấy làm lạ lùng. Còn đương suy nghĩ, xảy nghe tiếng mõ và lục lạc, coi lại là một tiểu yêu ló ra sau núi đi tuần, tay cầm cờ tay đánh mõ và rung lục lạc! Coi đứa ấy lưng nách lắm, mình cao một trượng hai.
Tôn Hành Giả cười thầm rằng:

- Chắc là đứa đi thơ thì phải. Ðể ta lóng coi thể nào.
Nghĩ rồi dùn mình biến ra con lằn xanh bay đậu trên mão nó. Nghe nó rao như vầy:
- Ai nấy đi tuần núi, phải có ý gìn giữ chớ Tôn Hành Giả hay hóa làm con lằn xanh, mà đi thám thính.
Tôn Hành Giả nghe nói giựt mình nghĩ rằng:

- Chắc là nó thấy mình rồi, nếu không, sao lại biết tên họ, và chắc là biến ra con lằn xanh.
Chẳng ngờ lời rao ấy không phải đứa tiểu yêu biết rõ, tại chúa động dặn như vậy nên nó rao cho nhau hay.
Khi ấy Tôn Hành Giả muốn hiện hình mà đập nó, song nghĩ lại ông Kim tinh có thuật chuyện với Bát Giới rằng:

- Tiểu yêu đông lắm; tới bốn vạn tám ngàn! Tuy tiểu yêu đông bực nào ta cũng không sợ. Song chưa rõ ba chúa động tài phép ra thể nào, để hỏi thăm rồi sẽ tính.

Nghĩ rồi liền bay lên cây mà đậu, để cho nó đi trước một hồi, Tôn Hành Giả hóa khác hình tướng giống y phục thằng tiểu yêu mà chạy theo, cũng cầm cờ như nó, mà kêu lớn rằng:
- Bớ người đi trước, đứng đợi tôi với.
Tiểu yêu ngó ngoái lại Tôn Hành Giả chạy đến nói hỏi rằng:

- Vậy chớ ngươi ở đâu, kêu ta làm chi đó?.
Tôn Hành Giả cười rằng:
- Thiệt là hay, thiệt là hay, ở một chỗ mà không nhớ mặt.
Tiểu yêu nói:
- Ngươi không phải ở động ta, làm sao mà nhớ mặt cho đặng.
Tôn Hành Giả nói:
- Sao mà không có, ngươi nhìn lại thử coi?.
Tiểu yêu nói:

- Thiệt là là ngay, nhìn mấy ngày cũng không biết.
Tôn Hành Giả nói:
- Ngươi nhìn không đặng cũng phải, bởi ta nấu ăn, nên ít gặp ta lắm.
Tiểu yêu lắc đầu nói rằng:

- Mấy người nấu ăn ta cũng biết mặt hết, thiệt chưa từng gặp ngươi; vả lại đại vương ta nghiêm lắm; ai tuần núi thì tuần núi, ai nấu ăn thì nấu ăn, chẳng hề sai kẻ nấu ăn mà đi tuần núi bao giờ!.
Tôn Hành Giả nói:
- Bởi ngươi không rõ, đại vương khen ta nấu ăn giỏi, nên thăng chức cho ta đi tuần núi.

Tiểu yêu nói:
- Bọn ta tuần núi; một tốp bốn chục người, mười tốp là bốn trăm người, mỗi người đều có đính bài, ngươi hãy đưa đính bài coi thử?.
Tôn Hành Giả nói:
- Sao lại không có, đều của ta mới hơn của ngươi, ngươi hãy đưa đính bài xem thử, rồi ta sẽ đưa của ta cho mà coi.

Tiểu yêu ngỡ thiệt, liền vén áo lấy đinh bài sơn đen, chỉ vàng, buộc dây bằng nhung, đưa ra trước mặt Hành Giả.
Tôn Hành Giả cầm đinh bài xem kỹ lưỡng, thấy bề mặt có ba chữ: Tiểu tuần phong. Cong bề trái để bốn chữ Oai trấn chư ma.
Tôn Hành Giả và xem và nghĩ rằng:

- Như vậy thì lũ tuần núi đều có xưng chữ phong sau rốt định bàita cho ngươi xem thử?" Nói rồi thò tay vào lưng quần, nhổ một sợi long đuôi, hóa ra đinh bài như vậy, song sửa chữ tiểu làm chữ tổng, gọi là Tổng tuần phong nghĩa là cai trị lũ tuần phong nhỏ.
Hóa rồi đưa ra, tiểu yêu xem thấy kinh hãi hỏi rằng:

- Chúng ta mang đinh bài đểu một kiểu Tiểu tuần phong, sao ngươi lại khắc một chữ?
Tôn Hành Giả nói:
- Ðại vương khen ta nấu ăn kỹ lưỡng, nên thăng lên chức Tuần phong, lại cho ta làm chức tổng Tuần phong liền bái thưa rằng:
- Xin quan trưởng thứ tội, bởi mới bổ ra còn lạ, nên tôi khong biết, nói thất lễ nhiều lời.

Tôn Hành Giả đáp lễ cười rằng:
- Ta chẳng hề chấp bởi vì lạ mặt chưa quen. Song lễ mừng tân quan, mỗi năm lượng.
Tiểu yêu thưa rằng:
- Xin quan lớn chậm một chút, để tôi qua Nam lãnh cho đủ mặt anh em sẽ dưng lễ một lần luôn thể.
Tôn Hành Giả nói:

- Như vậy thì ta đi với ngươi, ngươi hãy đi trước.
Tiểu tuần phong vưng lời đi trước, Tôn Hành Giả theo sau, cách ít dặm tới Nam lãnh, Tôn Hành Giả nhảy lên chót núi vích dốc, cả kêu rằng:
- Các Tiểu tuần phong, tựu cho đủ mặt.
Các Tiểu tuần phong đồng tựu tới bái mà thưa rằng:

- Chúng tôi đồng hầu quan trưởng.
Tôn Hành Giả hỏi rằng:
- Các ngươi hiểu vì cớ nào mà Ðại vương sai ta ra đây chăng?.
Các Tiểu tuần phong đều nói không biết. Tôn Hành Giả nói:

- Ðại vương muốn bắt Ðường Tăng mà ăn thịt, song sợ Tôn Hành Giả thần thông quảng đại, nói nó hay biến ra con lằn xanh, có khi biến ra Tiểu tuần phong mà đi thám thính nữa! Nên thăng chức cho ta làm Tổng tuần phong đến tr.a các ngươi chơn giả; nếu ai giả thì khai trước cho mau?.
Các Tiểu tuần phong đồng thưa rằng:

- Chúng tôi đều thiệt hết thảy.
Tôn Hành Giả nói:
- Các ngươi nói thử tài phép Ðại vương ra thể nào? Nếu nói nhằm thì thiệt bằng nói sai là giả; ta sẽ bắt đem về cho Ðại vương xử tội.
Có một Tiểu tuần phong nói:

- Tôi rõ biết tài phép Ðại vương. Ðại vương nuốt một cái hết mười vạn thiên binh.
Tôn Hành Giả nghe nói, hét lên một tiếng rằng:
- Ngươi là giả chớ không phải thiệt.
Tiểu tuần phong kinh hãi thưa rằng:
- Lão gia ôi! Tôi thiệt Tiểu tuần phong, chớ không phải giả mạo.
Tôn Hành Giả nói:

- Nếu ngươi thiệt Tiểu tuần phong, sao nói phi lý như vậy? Ðại vương bao lớn, mà nuốt tới mười vạn thiên binh?.
Tiểu tuần phong thưa rằng:

- Như vậy thì lão gia chưa rõ cội rễ! Bởi Ðại vương thần thông quảng đại, biến hóa ra cao lớn thấu trời, muốn thâu hình nhỏ lại, bằng hột cải cũng đặng. Nguyên năm trước Vương Mẫu Nương nương đãi yến Bàn đào, mời chư tiên phó hội, mà không thỉnh Ðại vương, Ðại vương giận, hăm đem binh phá hội Bàn đào, thừa dịp phản Thiên cung luôn thể. Chẳng ngờ Ngọc đế hay tin ấy sai mười vạn thiên binh đánh Ðại vương. Ðại vương hóa ra hình lớn, hả miệng muốn nuốt hết thiên binh, thiên binh hãi kinh, chạy về đóng cửa Thiên Môn lại. Bởi cớ đó nên tôi mới nói như vậy.

Tôn Hành Giả nghe nói cười thầm rằng:
- Tưởng một mình ta hay nói láo, không dè chúa động nó lại láo hơn mình.
Nghĩ rồi nói rằng:
- Còn Nhị Ðại vương mình thế nào?.
Tiểu tuần phong nói:

- Còn Nhị Ðại vương, mình cao ba trượng, mắt phụng mày tằm, hình xinh như gái tốt, nanh bạc mũi rồng, nếu cự chiến với ai, thì nội một cái mũi húc người, dầu mình sắt lưng đồng cũng phải ch.ết.
Tôn Hành Giả nghĩ thầm rằng:
- Con yêu lấy mũi mà guộng người ta, thì cũng dễ bắt.
Liền nói rằng:

- Còn Ðại vương thứ ba tài phép ra thể nào?.
Con yêu khác nói rằng:

- Ðại vương thứ ba của tôi không phải kẻ phàm tục, hiệu là Vân trình vạn lý bàng: đi thì nổi gió dậy sóng, đi đâu cũng có đem một món bửu bối theo mình, gọi là ve âm dương nhị khí, nếu thâu người vào ve ấy, nội một giờ ba khắc thì tiêu ra huyết.
Tôn Hành Giả nghe nói giựt mình thầm nghĩ rằng:

- Tuy vậy cũng chẳng hề chi, ta hãy coi chừng cái ve ấy.
Liền nói rằng:
- Tài phép ba vị Ðại vương các ngươi nói không sai, cũng biết một cách như ta. Mà vị Ðại vương nào muốn ăn thịt Ðường Tăng đó?.
Con yêu khác hỏi:
- Quan lớn không biết hay sao?.

Tôn Hành Giả nạt rằng: "Ta không biết hơn bây hay sao? Bởi Ðại vương nghi chúng bây không rành mới sai ta ra hạch hỏi cho chắc.
Tiểu tuần phong nói:

- Ðại vương với Nhị Ðại vương đồng ở động Sư đà, còn Tam Ðại vương khi trước qua nước Sư đà, ngay phía Tây cách đây chừng bốn trăm dặm. Tam Ðại vương ăn hết người nước ấy, chiếm đoạt thành trì, đem bộ hạ qua theo đông lắm. Nay Tam Ðại vương nghe nói vua Ðại Ðường sai Ðường Tăng đi thỉnh kinh, người ấy kiếp trước tu mười đời nếu ăn thịt Ðường Tăng thì sống hoài chẳng ch.ết, song sợ một người học trò là Tôn Hành Giả, tài phép mười phần e một mình khó cự, nên qua động Sư đà kết bằng hữu với hai Ðại vương kia. Ðại vương tôi quyết bắt cho đặng Ðường Tăng mà ăn thịt.

Tôn Hành Giả nói:
- Phải phải, chúng bây nói nhằm hết, ta không đòi lễ tân quan. Thôi, thằng đi hồi nãy theo ta, về báo với Ðại vương cho rõ.

Tiểu tuần phong y lời theo Tôn Hành Giả gần một dặm đường, Tôn Hành Giả lấy thiết bảng đập ch.ết. Rồi hóa ra hình nó, cổi áo quần mà bận, lấy đính bài mà đeo, mang lục lạc cầm cờ, và đi và đánh mõ, đến ngoài động, thấy cả muôn con yêu cầm cờ và khí giái. Tôn Hành Giả nghĩ thầm rằng:

- Nếu mình vào động, chúa yêu hỏi việc tuần núi thì dễ trả lời, sợ nó hỏi việc cũ thuở nay, thì biết đâu mà nói, rủi nó coi thấu thì mình chạy không khỏi, vì quân giữ cửa rất đông, phải tính kế dọn đường mới đặng. Nhắm nó thuở nay nghe tiếng chớ chưa biết mình, hãy kiếm chuyện nói láo mà dọa nó.

Nghĩ rồi, và đánh mõ và rung lục lạc, chạy nhào vô đó. Tôn Hành Giả không thèm nói lại, cứ lủi tới hoài. Chạy vào cửa thứ nhì, bị lũ tiểu yêu đón lại nói rằng:
- Tiểu tuần phong về đây.
Tôn Hành Giả nói:
- Phải.
Các tiểu yêu hỏi rằng:

- Ngươi đi tuần hồi sớm, có gặp Tôn Hành Giả đó hay không?.
Tôn Hành Giả nói:
- Gặp rồi gặp rồi, nó đương mài thiết bảng ngoài núi.
Các tiểu yêu hỏi:
- Hình dạng nó ra thể nào, mài thiết bảng làm chi vậy?.
Tôn Hành Giả nói:

- Nó ngồi chồm hổm bên mé khe, coi bộ lớn như ông thần Khai lộ, nếu nó đứng dậy cao mười mấy trượng như chơi, tay cầm cây thiết bảng lớn và dài lắm, đương khoát nước mài thiết bảng trên hòn núi, và mài và nói rằng: Thiết bảng ôi, bấy lâu ta chẳng lấy ngươi ra, để đã sét hết. Nay quyết cậy thần thông ngươi đập mười muôn tiểu yêu, và giết ba tên chúa động, rồi ta sẽ tế ngươi. Nó nói như vậy, chắc là bây ở ngoài phải ch.ết trước!.

Lũ tiểu yêu nghe nói kinh hãi, hồn vía lên mây.
Tôn Hành Giả lại nói rằng:
- Các ông ôi, thịt Ðường Tăng không có bao nhiêu, nhắm chẳng chia cho tới chúng ta, tội gì mà đội đèn cho chúng nó ăn tiệc. Chi bằng di tản cho xong.
Các tiểu yêu đều nói:

- Phải lắm! Chúng ta ai lo phận nấy, cho khỏi thì thôi. Phải chi như quân dân thì sợ phép vua, dầu ch.ết cũng không dám trốn, chớ lũ ấy là hùm beo sói gấu, những loài cầm thú thành tinh.

Nên đồng hè rộ lên, đi tứ tán hết! Té ra nói gạt một tiếng mà tiểu yêu đi tất cả muôn, chẳng khác ống tiêu của Trương Lương thổi tan quân Sở.
Tôn Hành Giả mừng thầm nói rằng:
- Tốt lắm tốt lắm, bây giờ hết lo rồi.
Mới an lòng vào động.