Hồ Quý Li thì đặt bàn tay lên vai con trai, nói khẽ:
“ Trừng, nghe lời cha. Con không nợ gì họ cả. Chính họ nợ Đại Ngu chúng ta. Phải tính đường rộng, lấy trăm họ làm trọng. ”

Hồ Nguyên Trừng nhìn chằm chằm vào lòng bàn tay đẫm mồ hôi, những đường chỉ tay hiện lên càng lúc càng rõ. Ngang ngang, dọc dọc, ngắn ngắn, dài dài. Đầu óc chàng bỗng nhiên trống rỗng. Dẫu vẫn ý thức được mình cần phải quyết định thật nhanh, nhưng trong vô thức, ý nghĩ của Hồ Nguyên Trừng cứ rối vào nhau chẳng cái nào rõ ràng.

Lại một đám nạn dân khác bị giải lên bình đài, quỳ hướng về phía biển.
Thế nhưng…
Lần này không ai trách móc, cũng chẳng người nào thèm van lơn nữa.
“ Thà ch.ết vinh còn hơn sống nhục, phải không bà con ”

“ Đúng! ch.ết đứng hơn sống quỳ chớ. Tôi là tôi chán cái cuộc sống luồn luồn cúi cúi này rồi. ”
“ Mẹ nó. Cùng lắm là ch.ết thôi. ”
Trương Phụ cười khẩy, quay sang Mộc Thạnh nói:
“ Cố tỏ ra can đảm sao? Để xem lát nữa đao của tôi vung lên, chúng sẽ kêu khóc ra sao. ”
“ Chờ đã! ”

Bỗng, Hồ Nguyên Trừng cất tiếng.
Âm thanh nghe rắn rỏi, hữu lực, cực kì chắc chắn.
Trương Phụ chấn kinh.
Nạn dân kinh ngạc.
Hồ Quý Li ngơ ngác nhìn chàng.
Hồ Nguyên Trừng vốn là đứa nghe lời. Chẳng lẽ chàng không nghe ông khuyên?

Hồ Nguyên Trừng đứng dậy, sải bước về phía bình đài. Chàng dừng lại trước mặt một bà lão.
Ấy đúng là bà già trên đường hành quân đã đưa củ khoai héo cho chàng.
Hồ Nguyên Trừng thấy đứa cháu ở đầu hàng bên kia.
“ Bà còn nhận ra ta chứ ”

Bà lão cúi thấp đầu không dám nhìn thẳng vào chàng, cũng chẳng nói chẳng thưa.
“ Củ khoai hôm đó có độc đúng không? ”
Hồ Nguyên Trừng lại gặng hỏi.
Bà lão vẫn im lặng.
Nhưng chàng đã có được câu trả lời mình cần.

“ Tại sao bà lại hạ độc ta? Là do ai sai khiến, hay bản thân bà muốn thế? ”
Không có tiếng đáp lại.
Chỉ có những giọt nước mắt muộn màng vỡ tung trên bờ đá.
“ Bà có hối hận không ”
Hồ Nguyên Trừng lại hỏi tiếp, câu thứ tư, cũng là câu cuối cùng mà chàng muốn hỏi.

Cảm xúc của bà lão già khọm vỡ oà trong một tiếng nấc:
“ Xin ông, cứu cháu tôi. Tôi trót dại. Cắn rơm cắn cỏ lạy ông. ”

Nếu lúc đó chàng không trúng độc, liệu quân Minh có chiến thắng Không ai nói trước nổi. Sử gia cũng chẳng ai chép lại được. Một nhà Nho ngồi nơi hậu phương thì liệu biết được mấy phần sự thật ngoài tiền tuyến
Hồ Nguyên Trừng bất giác nhớ về cô bé nọ trên đường hành quân.
]

Cô bị một chứng bệnh lạ, khiến cô chỉ nhìn thấy độc những gam màu lạnh lẽo. Cô bé nọ đã chỉ vào chiến bào đỏ rực của chàng mà thốt lên rằng: “ Màu xanh ấy êm mắt quá. ”
Hồ Nguyên Trừng ngẩng đầu lên bầu không xa xăm, thở ra một hơi dài:
“ Ta sẽ không cứu hai người. ”

Bà lão gục xuống, nén tiếng thở dài. Bà cố nhoài lên để nhìn cháu mình một lần cuối cùng, dẫu đằng trước có là vách đá cheo leo.
Sóng bắt đầu gầm lên lần nữa.
Vỗ vào vách đá nghe uỳnh oàng.
“ Hồ tướng quốc, xin lỗi ngài. Hi vọng ngàn năm sau, còn có người hiểu cho các ngài. ”

Nạn dân quỳ kế đứa cháu của bà lão lên tiếng, đoạn vùng đứng lên, quát dõng dạc:
“ Đám người các ngươi cứ coi chừng. Bọn tao làm quỷ làm ma cũng ám lấy rừng thiêng nước độc đất Nam, đến khi đuổi được chúng mày mới thôi. ”

Nói đoạn, y bắt đầu cất bước, toan lao thẳng xuống khỏi vách đá.
Trương Phụ phất tay, ra hiệu cho thủ hạ không cần xuất thủ ngăn cản. Lão nhếch mép lên, cười một nụ cười gian xảo.
Phải chăng đó là những gì lão ta muốn
Chỉ thấy Hồ Nguyên Trừng nhẹ nhàng nói:
“ Khoan đã. ”

Nạn dân nọ chỉ còn cách mép vực nửa bước chân, nghe chàng bất ngờ lên tiếng, cơ thể theo bản năng cũng khựng lại một chút.
“ Hồ tướng quốc, chẳng lẽ ngài nhẫn tâm đến thế? ”
Hồ Nguyên Trừng đáp:

“ Cứ thư thư đấy nghe tôi nói hết đã. Xong rồi mấy nữa anh có nhảy xuống, tôi cũng không cản. ”
Nạn dân nọ giật mình một cái, như nghĩ đến chuyện gì đó đáng sợ lắm.
Hồ Nguyên Trừng nhìn Trương Phụ, nói:

“ Được lắm, nhà ngươi thắng rồi. Hồ Nguyên Trừng này đồng ý giao bản vẽ Thần Cơ sang pháo cho các ngươi. Thả hết những nạn dân này đi đi. ”
“ Giỏi lắm. Hi vọng đàn ông nước Nam các người còn có một chút cốt khí. ”
“ Về giữ chữ tín, ta nghĩ hơn hẳn người Bắc các ngươi. ”

Trương Phụ cười hà hà, nói:
“ Không vội, không vội. Sau này Hồ Nguyên Trừng ngươi với Trương Phụ này còn nhiều thời gian làm quan cùng triều, hầu cùng một chủ. ”
Hồ Nguyên Trừng lắc đầu, chua chát cười.
“ Hồ tướng quốc… ”

Nạn dân thì nhìn nhau ngơ ngác, đến tận lúc lính Minh cởi trói cho vẫn chưa dám tin vào sự thật trước mắt. Mọi thứ diễn ra hệt như một giấc mơ.
“ Đi đi thôi. ”

Hồ Nguyên Trừng xua tay, ra dấu cho họ rời khỏi Kỳ La. Gió hiu hiu thổi ngang mai tóc, sóng biển xì xào dưới chân. Trước khi đi, nạn dân vừa rồi còn muốn tự tử quay lại vái chàng một cái. Hồ Nguyên Trừng biết đó vừa là cảm ân, vừa là xin lỗi.
Chàng lại quay sang chỗ bà lão, nói:

“ Ta không cứu các người, mà là điều ta tin tưởng. Thế nên, các người không nợ gì ta hết. ”
Nạn dân nhìn về phía Hồ Nguyên Trừng, phát hiện chàng đang chắp tay sau lưng, mắt dõi ra ngoài khơi xa. Ánh dương lấp ló sau rặng núi, những tia nắng ban trưa chiếu xiên xuống dát vàng mặt biển.

Hồ Nguyên Trừng hít sâu một hơi, hiểu quá rõ con quạ vàng kia rồi cũng sẽ có lúc bị cung trăng tên sao bắn rụng xuống khỏi vị trí cao nhất trên bầu không. Bởi lẽ vạn vật đều như thế, lúc cực thịnh cũng là khi bắt đầu suy tàn.
Ánh hoàng hôn rồi sẽ đến.

“ Nhật hoả, vân yên, bạch đán thiêu tàn ngọc thố.
Nguyệt cung, tinh đạn, hoàng hôn xạ lạc kim ô. ”
Trương Phụ nghe Hồ Nguyên Trừng khẽ ngâm câu đối năm nào của Mạc Đĩnh Chi, bèn cười khẩy, hỏi:
“ Hi vọng người Nam các ngươi kiên trì được thêm một ngàn năm nữa. ”

Hồ Nguyên Trừng không đáp, chỉ có Mạc Thuý đứng nơi xa xa, nghe hai câu đối đầy khí phách của tổ tiên mà chột dạ.
Nạn dân dìu nhau lui vội, thế nhưng không ai bảo ai, người nào người nấy đều tự hiểu được.

Người họ nợ chẳng phải Hồ Nguyên Trừng, hay Đại Ngu. Mà họ nợ hồn thiêng đất Việt cả một đời người.

Bà lão nọ kéo khăn che kín mặt như xấu hổ với người đời, rảo bước mà đi. Chỉ có cô cháu gái ở lại nơi cửa biển Kỳ La. Cô gái nhỏ cứ yên lặng bám lấy Hồ Nguyên Trừng, chàng đi cũng đi chàng ngồi cũng ngồi.

Hồ Nguyên Trừng chẳng màng đến cô, thực ra cũng chẳng có thời gian mà lí đến. Chàng tìm đến chỗ Tạng Cẩu đang ngồi với Phiêu Hương. Nguyễn Phi Khanh thì đã lấy cớ đau bụng lẩn đi tự bao giờ rồi.
“ Ta làm thế là đúng hay sai? ”

Hồ Nguyên Trừng ngồi xuống ngay bên cạnh Tạng Cẩu, hỏi một câu tưởng như vu vơ.
Thằng bé mặc kệ Phiêu Hương ở bên cạnh cứ liên tục nháy mắt ra hiệu, chỉ cúi đầu nghĩ một lúc.
Cô bé cháu của bà lão nọ thì lắc đầu quầy quậy như trống bỏi.
Mãi một lúc sau, Tạng Cẩu mới lên tiếng:

“ Nếu là chuyện hôm nay, thì không biết là đúng hay sai. Nhưng nếu cháu là bác, cháu cũng sẽ làm thế. ”
Ngừng một lúc, nó lại tiếp:

“ Còn những chuyện đao to búa lớn như vua quan tô thuế, cháu chẳng biết nữa. Nếu là trước đây, chắc chắn cháu sẽ không ngần ngại nói là sai. Nhưng vừa rồi ngẫm kỹ lại những gì Hương giải thích hồi trước, cháu lại không tìm ra cách nào để chê hết.

Trước đây cháu cứ nghĩ ông đồ trong thôn chắc chắn nói không sai, gầy dựng lại nhà Trần là chuyện thiên kinh địa giới. ”
“ Thiên kinh địa nghĩa! Có phải nấu cháo đâu mà kinh giới mới chả tía tô. ”
Hồ Phiêu Hương phì cười, vỗ đánh bốp một cái vào sau gáy nó.

Tạng Cẩu bị chỉnh cũng chẳng lí gì, chỉ cười khì:
“ Ừ đúng, ừ đúng.
Nói lại chuyện kia, đáng lẽ cháu cũng nghĩ nhà Đại Ngu là quân đại ác. Nhưng hôm nay chứng kiến tận mắt, mới thấy việc rước quân Minh vào đây chưa chắc đã là chuyện hay. ”

“ Cõng rắn cắn gà nhà thì hay ho gì ” – Phiêu Hương gắt lên.
Hồ Nguyên Trừng nói:
“ Kìa Hương, để yên nó nói tiếp. ”
Chàng có vẻ rất thích nghe ý kiến của Tạng Cẩu.
Tạng Cẩu lại nói:

“ Thế nên chuyện nhà Hồ, hay chuyện của chú cũng vậy, là đúng hay sai… cháu cũng không nói được. Chỉ đoán được mọi người cũng giống dân đen chúng con, không mong gì hơn ngoài dân chúng được an cư.
Khó giải thích quá, Hương giúp tớ với. ”

Hồ Nguyên Trừng thấy sống mũi cay cay, mắt hơi hồng lên. Chàng vỗ vai Tạng Cẩu, nói khẽ:
“ Không cần. Con nói thế chú đủ hiểu rồi. ”
Hồ Nguyên Trừng đứng dậy, dặn Phiêu Hương lo cho đứa bé gái nọ. Chàng hiểu, bà lão dặn cháu gái đi theo, coi như trả nợ cho mình.