Đêm ấy, mây lững thững trôi trên bầu trời Bình Định. Ánh trăng như tấm lụa nhạt phủ khắp sân gạch ẩm, gió thổi qua mái ngói rì rào, tiếng côn trùng hòa trong hơi lạnh tĩnh mịch của đêm.

Bỗng giữa màn sương hư ảo ấy, vang lên giọng những người xưa:
“Các ngươi nhìn đi, tên cháu bất hiếu! Sau khi được phước lành, đi tương lai du học, bây giờ thì đòi nằm thẳng ra.

Còn trẻ mà tính nghỉ hưu sớm, hắn đòi hưởng thụ cho sung sướng rồi ăn no chờ ch.ết kìa.”

Nguyên một đám bô lão đứng tụ hội thành một nhóm, chỉ chỉ trỏ trỏ hướng Trần Minh, phê phán chửi rủa. Ánh đèn dầu nơi miếu thờ hắt lên những khuôn mặt nhăn nheo, vừa nghiêm vừa buồn cười, như hội đồng làng vừa thoát ra từ giấc mộng.

⸻
Trần Minh nhìn cảnh này, xụ mặt, gân cổ cãi lại, giọng vẫn còn mang chất trần tục của kẻ sống:
“Ta làm vậy có gì sai sao?
Đây là thời loạn, yên ổn một chỗ mới là vương đạo,

không nằm thẳng chẳng lẽ đưa cổ ra cho bên ngoài chặt ta…”
Chưa dứt lời, một bàn tay khổng lồ từ hư không hiện ra, lạnh như sắt, chụp mạnh lên đầu Trần Minh khiến hắn đau điếng.
Tiếng “bốp!” vang lên giữa hư vô.

Hắn la oai oái, nằm ôm đầu trên đất, lăn qua lăn lại, bóng đèn dầu rung lắc, ánh sáng chập chờn.

Giữa luồng sáng trắng mờ, xuất hiện một vị có gương mặt già nua, đầu đội liễng, đôi mắt trong sáng lấp lánh ánh trời, áo bào phấp phới, râu dựng nghiêm, trừng mắt quát:
“Thằng cháu khốn nạn!

Chưa có kẻ nào mà lười biếng mà nói thiên hoa loạn truỵ như ngươi.
Sao không đem cái nỗ lực ở tương lai, vì tán gái mà bất chấp theo đuổi sở học, về đây phát huy!”

Cả đám bô lão thấy vị đó xuất hiện, liền quỳ xuống cung kính, khói hương bay nghi ngút, ánh sáng mờ run run trên mái tóc bạc:
“Tham kiến tổ tiên.”
⸻
Trần Minh thì ôm đầu nằm đó la lên:

“Ngài cũng biết đó là vì tán gái mà!
Đời ta: một sợ ch.ết, hai sợ phiền, ba mê gái.
Ngài bảo ta đi bình loạn mới là chuyện không thực tế.

Ta sợ bình loạn xong làm hôn quân, lúc đó chẳng phải loạn thêm sao?”
Giọng hắn lạc đi, pha giữa sợ hãi và… cãi cố.
Vị tổ tiên nhìn hắn, mỉm cười, ánh mắt hiền hoà mà sâu thẳm.

Một luồng gió nhẹ lùa qua, mùi trầm thoang thoảng như cổ mộ mở ra.
Sau đó, ông quay sang đám bô lão đang quỳ, nhẹ nhàng nói một câu mà khiến hồn phách Trần Minh lạnh toát:

“Đánh hắn. Con cháu của các ngươi, các tự ngươi dạy đi.”
⸻
“Tuân lệnh!” – tiếng đồng thanh vang dội như sấm.
Thế là Trần Minh bị nguyên một đám tổ tiên bay vào thay nhau ẩu đả.

Người nắm tóc hắn đánh chan chát, mông bị đá liên tục, mặt bị cào, tiếng chửi vang xen trong khói hương.
Nói chung, người già đánh trẻ nhỏ ra sao, Trần Minh bị đánh y hệt.

Hắn lăn lộn giữa ánh sáng mờ, vừa kêu vừa khóc, khói trầm quyện tóc rối tung:
“Đừng đánh, đừng đánh nữa, con sai rồi!
Con hứa sẽ cố gắng phấn đấu…”
⸻

Trong đêm tĩnh lặng, tiếng la hét Trần Minh vang lên, vọng khắp trạch viện.
Hắn bật dậy ú ớ, thở hồng hộc, mồ hôi ướt trán, mắt nhìn quanh chỉ thấy ánh đèn dầu leo lét, rèm cửa khẽ lay.
“Thì ra là nằm mơ…”

Hắn sờ lên mặt — dấu cào còn nóng rát, đầu tóc rối bù, mông đau nhói.
“Mẹ nó… không phải mơ.
Ta bị đánh là thật!
Thôi mẹ rồi, chẳng lẽ gặp ma…”

Bỗng nhiên hắn nhớ lại, trước khi tỉnh, giọng tổ tiên vẫn vang rền như sấm:
“Nếu ngươi mà vẫn tiếp tục không phấn đấu như thế này,
ta cho ngươi về với bọn ta sớm.
Chờ đấy, thằng nhóc khốn khiếp!”
⸻

Hắn run bắn, vội leo xuống giường, mang dép, cầm đèn dầu, chạy ra ngoài.
Ngọn lửa nhỏ lắc lư trong gió đêm, chiếu lên hành lang gỗ dài hun hút.
Hắn bước vào từ đường, nơi thờ phụng tổ tiên.

Trên bàn thờ, khói nhang vương vấn.
Trần Minh run run châm lửa, đốt hương, quỳ xuống bái lạy, giọng nghẹn ngào:
“Con biết sai rồi,
ông bà tổ tiên tha cho con.
Con hứa mai mốt sẽ cố gắng phấn đấu,

đừng hiện về đánh con nữa…
con đau lắm, hu hu…”
⸻
Sau khi dứt lời, một làn gió nhẹ thổi qua, đèn dầu lay động.
Như có bàn tay vô hình đặt lên đầu Trần Minh, xoa nhẹ mấy cái rồi tan dần.

Mùi hương trầm ấm lên một thoáng, khiến hắn cảm thấy… được tha thứ thật.
Trần Minh diễn sâu hết mức, khóc hết nước mắt, nhưng cũng cảm nhận được cái gì đó ấm trong lòng.

Hắn vội dập đầu vài cái, rồi đứng lên, cúi người quay ra khỏi từ đường.
⸻
Ngoài kia, gió đêm lạnh lẽo thổi qua, cành tre kẽo kẹt, trăng nghiêng rọi lên sân đá.
Hắn quay về trạch viện, dáng thẫn thờ.

Bước chân dừng lại trước cửa thư phòng, hắn ngẩng đầu nhìn mái ngói, trầm ngâm một thoáng, rồi đẩy cửa đi vào.
⸻
Trên bàn làm việc, một tờ giấy trải ra.

Ngọn đèn dầu hắt sáng, chiếu lên ba hình tròn bị khoanh đậm bằng mực đen.
Mỗi vòng tròn là một phe.
“Phe Chúa Trịnh.
Trịnh Hâm hoang ɖâʍ vô độ, xa hoa ɖâʍ dật.

Tài thì có, nhưng tật nhiều đến mức lấn cả tài.
Lại còn phế trưởng lập ấu.
Trần thị mà lên chiếc thuyền này, chỉ có ch.ết.”
Trần Minh gạch bỏ, tuyên án tử cho phe Chúa Trịnh.

Mực rơi lốm đốm, như máu khô.
⸻
“Phe Chúa Nguyễn.
Quyền thần Trương Phúc Nguyên đang nắm quân chính,
ấu chúa cũng do hắn dựng lên, không bền,
sớm muộn cũng bị chơi ch.ết.

Nhưng phe này có thằng Nguyễn Phúc Sáng có tiềm năng.
Nhưng phò tá thằng đấy, mai này cả dân tộc này chửi ta ch.ết,
chính ta cũng chửi ta ch.ết luôn.
Bỏ.”
Trần Minh gạch mạnh bút, nét mực đậm đen, như chém.
⸻

“Phe Tây Sơn…”
Hắn nhìn ba chữ đó, sắc mặt đăm chiêu.
Ngón tay gõ lộp bộp lên bàn, tiếng vang hòa với tiếng gió ngoài song.

Hắn nhớ về lịch sử Tây Sơn dựng nước, Tây Sơn tuy chưa tiếp xúc sâu với văn minh phương tây, nhưng chính sách không thua gì Minh trị duy tân của Phù Tang quốc.

Bãi bỏ khoa cử, tự do tư tưởng, chỉ tuyển người có thực tài, bỏ thế độc tôn Nho giáo trong tuyển bạt quan lại. Chính sách ấy đắc tội với tất cả thế gia đại tộc nam bắc Đại Nam lúc đó, vì thế khi Nguyễn Hoàng mất, Tây Sơn như những con cờ domino ngã xuống.

Hắn ngồi dậy, bước ra cửa sổ.
Gió từ biển Quy Nhơn thổi vào mang theo mùi mặn và sương đêm, lạnh ngắt mà tỉnh táo.
“Chắc Bình Định này sắp bị Tây Sơn chiếm cả rồi.
Giờ chỉ còn Quy Nhơn.

Hôm nay là năm 1774…
Nguyễn Hoàng không biết là nhân vật ra sao ta?
Nghe nói anh hùng dân tộc này ngoại hình trông ngầu lắm.”
⸻
Ánh trăng vắt ngang khung cửa sổ.
Trần Minh nhìn ra xa, lòng chộn rộn.

Hắn bi tráng ngâm lên bài thơ, giọng ngân vang trong đêm:
Nhất kiếm Nam thiên lôi huyết thu,
Tam quân phá lỗ khí trường lưu.
Anh hùng vị cánh thiên hạ chí,
Thiên tải giang sơn lệ bất tu.
(Dịch:

Một kiếm trời Nam rền sấm đỏ,
Ba quân dấy trận quét giặc thù.
Anh hùng cơ nghiệp còn dang dở,
Ngàn thu vọng nguyệt lệ giang hồ.)
⸻

Trần Minh xúc động, quay vào nhìn ba chữ “Phe Tây Sơn” nói khẽ, giọng run mà cứng rắn:
“Dù cho nước chảy đá mòn,
dù có thịt nát xương tan,
giả sử nếu Nguyễn Hoàng giữa đường không may,

ta cũng sẽ đào Tây Sơn từ bùn lầy lên,
làm cho nó chạy trở lại.”
⸻
Ngay khi hắn dứt lời, bầu trời như đáp lại.
Một vầng mây cuộn, ánh chớp lóe lên giữa trời xuân, sấm rền long trời.
ẦM!!!

Cả thư phòng rung nhẹ, ngọn đèn dầu nhảy lửa.
Trần Minh ngẩng đầu nhìn bầu trời, khí phách hiên ngang, mắt sáng rực.
Hắn cười ha hả, giọng vang ra ngoài cửa sổ:
Nam nhi nhất thân tại thiên hạ,
Chí tại giang sơn bất họa sa.

Kiếm chỉ phong vân khai khí tượng,
Công thành bạch cốt diệc vô ta.
(Dịch:
Nam nhi một thân giữa thiên hạ,
Chí lớn non sông chẳng vẽ trò.
Gươm chỉ phong vân khai vận nước,
Dẫu thành xương trắng vẫn không lo.)
⸻

Giữa ánh trăng và khói hương, Trần Minh như biến thành người khác.
Không còn một tên lười và sợ ch.ết nữa.

Ngẫm về Tây Sơn, tim hắn như đau cắt: thương anh hùng, thương vận nước, thương tương lai, thương con cháu sau này.

Hắn nhìn thấy tương lai sau trăm năm, dân tộc dưới gót giày đô hộ thực dân Pháp, hắn nhìn thấy sau trăm năm nữa, hàng triệu người ngã xuống chống ngoại xâm.

Nước mắt Trần Minh chảy từ lúc nào mà không hay, hôm nay Trần Minh mới cảm nhận được sứ mạng của mình, hắn nghẹn ngào nhắm mắt lại.
Giọt nước mắt đầu tiên rơi xuống bàn gỗ.

Và ngay trong khoảnh khắc đó, Trần Minh đã chọn con đường của mình.
Dốc hết vốn liếng, trợ Tây Sơn thành đại nghiệp.
⸻
Đêm ấy, hắn vẫn ngồi một mình bên bàn, ánh đèn dầu nhỏ như mắt lửa.

Giấy trắng trải đầy, bút đen còn ướt.
Sau khi đấu tranh tư tưởng và âm thầm ra quyết định,
Trần Minh bắt đầu lên kế hoạch cho tương lai.
Hiện giờ, Tây Sơn trong mắt người đời vẫn là phản tặc,

nên mọi việc đều phải giấu diếm trong bóng đêm, nhất là với thúc bá trong nhà, không khéo mình bị ăn đòn ch.ết mất.
Việc đầu tiên — củng cố tiền vốn và năng lực của Trần thị.

Hắn vẽ một mũi tên sang hướng khác, khoanh tròn hai chữ “hàng hoá.”
Trên giấy, các vòng tròn nối nhau như bánh răng công nghiệp sắp chuyển động.
⸻
Trần thị có ba nghề phụ: nấu sắt, làm muối, dệt vải.

Hắn khoanh tròn ba nghề này, đầu bút run nhè nhẹ.
“Muốn nấu thép tốt có sản lượng thì phải có xi-măng.
Chế muối thì cần sàn bê tông, và vải sáp.
Muốn dệt vải phải có ổ trục, máy tiện.”

Giọng hắn trầm xuống, như nói với chính mình.
Gió đêm thổi qua song cửa, đèn dầu lắc nhẹ.
Và hệ thống công nghiệp của Trần thị —
đã được hình thành trong đêm đó.