Buổi sớm, gió biển Quy Nhơn thổi lồng lộng, mang theo hơi muối nồng nặc, từng đợt sóng xa vỗ ì oạp nghe như tiếng rền của đại dương.

Giữa ruộng muối mênh mông, hàng trăm người đang đổ xi-măng, san nền, tiếng cuốc xẻng chan chát hoà với tiếng gió.

Vài ngày sau đó, với lượng xi-măng đã sản xuất dồi dào, Trần Minh sai người ra ruộng muối xây cất sàn bê tông, thay thế cho các ruộng muối bằng cát.
⸻

Trên con đê đất chạy dọc theo ruộng muối, một bóng người trung niên mặc áo nâu, vai khoác khăn choàng, chậm rãi tiến lại.
Ánh nắng đổ trên khuôn mặt rám nắng, ánh mắt sắc như dao.

Trần Tùng, người chú ruột của Trần Minh, trung niên hơn bốn mươi, da rám nắng, râu tỉa gọn, ánh mắt sắc sảo như chim ưng, đây có thể nói là người dạy dỗ Trần Minh từ nhỏ tới lớn, từ lúc năm 10 tuổi phụ thân Trần Minh qua đời, Trần Tùng đã coi Trần Minh thành người nối nghiệp mà bồi dưỡng.

⸻
Trông thấy cảnh tượng trước mắt — ruộng muối cũ bị phá tung, người thì xúc cát, kẻ đổ bê tông — mặt Trần Tùng đỏ bừng, trán nổi gân xanh.

Hắn sải bước đến bên Trần Minh, đang chỉ tay hò hét, liền chụp cổ áo mà quát:
“Dù đây không phải trụ cột sản nghiệp của Trần thị,
nhưng làm sao ngươi có thể hồ nháo như vậy được.”
⸻

Trần Minh vội rụt cổ, ôm đầu, giọng vừa nịnh vừa mếu:
“Ta phá hồi nào, ngài không thấy ta đang cải tạo lại sao.
Yên tâm đi, nếu sai trả về như cũ,

không ảnh hưởng đến tiền rượu của Tùng thúc và Khang thúc đâu.”
“Mả cha nhà ngươi!”
Trần Tùng giơ chân đạp vô mông Trần Minh.

Như phản xạ do thói quen ăn đòn từ nhỏ, Trần Minh né và bỏ chạy, vừa cười vừa kêu oai oái trong cơn mắng mỏ của Trần Tùng.
⸻
Hai ngày trôi qua, mặt trời như nung đổ xuống ruộng muối, ánh sáng phản chiếu loá cả mắt.

Bên dưới, những thợ phu đang căng những tấm vải bố to bản, đã được ngâm sáp, trải lên mặt bê tông còn thơm mùi vôi.
Sau hai ngày thi công, các ruộng muối đều đã đổ bê tông thành công.

Trần Minh sai người lấy những tấm vải bố đã ngâm sáp phơi khô ra, chỉ thấy Trần Minh dùng những tấm vải bố đó lót xuống sàn bê tông của những ruộng muối, hắn nói với Trần Tùng:

“Bây giờ cứ dặn người phủ hết các tấm vải sáp này lót dưới ruộng muối,
sau đó dẫn nước biển vào phơi khô vài ngày,
sản lượng muối thô của chúng ta sẽ tăng cao nhiều nhất gần gấp đôi,

ít nhất mười lăm thành, chất lượng thì mạnh hơn muối phơi bằng ruộng cát nhiều lắm.”
⸻
Trần Tùng mở to mắt, thảng thốt:
“Lợi hại vậy sao?”
Trần Minh phồng ngực, chưa kịp dương dương tự đắc —

“Ta có lúc nào mà không lừa thúc đâu…”
— chưa dứt lời, một cái tát trời giáng đã chụp lên đầu.
⸻
“Nghiêm túc. Cái tật không đứng đắn, từ nhỏ tới lớn không sửa.

Vậy ngươi xây mấy cái lò bầu bầu trong xưởng rèn đó là lò gì?”
Trần Minh ngửa mặt than thầm —
ở hiện đại thì bị hiệu trưởng xách roi đánh, về thế kỷ 18 lại bị thúc đạp.

“Lò nấu thép, được mệnh danh lò Trần thị hợp kim thế hệ thứ nhất.
Sản lượng khủng bố, thép chất lượng gấp đôi gấp ba thép thời đại này.”
⸻

Khói vôi trắng vẫn bốc lên từ ruộng muối, còn trong đầu hắn là bản vẽ quen thuộc — hình trứng nghiêng, miệng phun lửa, thân bọc đất sét chịu nhiệt.
Lò đấy bị Trần Minh ăn cắp bản quyền từ lò Bessemer.

Mục đích chính của việc làm xi-măng của Trần Minh, chỉ có tạo ra bê tông, mới có thể xây nên lò đấy.
Đây là cơ sở trong bản kế hoạch của Trần Minh nếu hắn muốn trợ Tây Sơn thành đại nghiệp.

Muốn làm gì thì trước tiên phải có thép.
⸻
Trần Tùng lắc đầu, nhìn cháu nói giọng lo lắng:
“Sản lượng và chất lượng thế nào thì không biết,

ta chỉ biết là bay hết mấy vạn lượng bạc vì mua mấy cái đá sa thạch,
đất sét lót lò, gạch chịu lửa…
Ngươi đã tính toán hết chưa?
Nghề nấu thép chỉ là thu nhập phụ của gia tộc,

đầu tư khổng lồ thế kia, liệu có ổn không?”
⸻
Trần Minh nghe vậy, mỉm cười tự tin, mắt rực sáng:
“Mai này không còn là nghề phụ nữa, mà là thu nhập chính của Trần thị ta.

Dù cho có bán ruộng đất, chỉ cần có cái lò này,
con đảm bảo Trần thị sẽ không sợ đói.
Đi, con nói thúc không tin, đi với con, chắc bọn họ đang chuẩn bị thử nghiệm rồi đó.”

Nói rồi hắn kéo tay Trần Tùng đi vào xưởng.
⸻
Trong xưởng rèn
Tiếng búa, tiếng guồng nước, tiếng kim loại va đập hòa vào nhau như khúc nhạc sắt thép. Mùi than, khói và dầu cháy phả lên nóng rát.

Ánh lửa lò phản chiếu lên gương mặt đen nhẻm của thợ rèn.
Đi vào xưởng rèn, Trần Tùng lại gần mới thấy một chiếc lò nhìn nhỏ gọn hơn ông ta nhìn thấy từ xa lúc trước.

Chỉ thấy lò có hình dạng giống như một quả trứng lớn hoặc một bình cầu với lớp vỏ ngoài bằng thép cứng và lớp lót chịu lửa bên trong bằng đất sét.

Nó được thiết kế để nghiêng được trên trục, giúp dễ dàng nạp gang lỏng và rót thép thành phẩm.
⸻
Một giọng già nua cất lên từ sau đống than:

“Thiếu gia, mấy cái tròn tròn bằng thép này phải thay mới mỗi năm ngày sử dụng à?
Phiền phức quá, một lò một guồng nước, mỗi lần tháo dỡ là rất nhọc công đấy.”

Đó là Lý lão, người thợ cả lão luyện nhất Trần thị.
Mồ hôi chảy thành vệt trên khuôn mặt ám khói, ánh lửa phản chiếu trong mắt ông như thép nung đỏ.
Trần Minh nghe Lý lão nói, liền an ủi:

“Mấy cái này ta dặn ngài rồi, là ổ trục, chứ không phải tròn tròn.
Ngài ráng tầm một tháng, ta đi Quy Nhơn mua mấy loại quặng tốt,
về thiết kế lại, sau đó thêm bi vào tạo thành bạc đạn.

Lúc đó cho ngài mấy năm thay một lần cũng được nữa.
Bây giờ thì phải chịu khó thôi.
Ta thiết kế mấy bánh răng, đã xong chưa?”
⸻
Lý lão cau mày, chép miệng:

“Ngươi làm sao biết thay ra vào liên tục cực tới cỡ nào.
Cái lò đó đâu phải sức người mới vác nổi.
Cũng may thiếu gia ngài làm cái cần cẩu.”

Ông ngẩng đầu nhìn chiếc cần cẩu bằng gỗ, rít cọt kẹt trên cao, rồi nói tiếp:
“Làm xong rồi, ta cho người lắp luôn vào lò theo bản thiết kế của ngài.
Nếu sản lượng thép không như mong đợi,

ngài đừng có bắt ta thay thế mỗi năm ngày sử dụng nữa.”
⸻
Trần Minh cười ha hả, vỗ ngực cam đoan:
“Yên tâm, ước mơ của ngài không thành hiện thực đâu.
Bây giờ xong hết rồi, thử nghiệm đi.

Chỉ sợ khi sản xuất ra số lượng thép và chất lượng,
Lý lão ngài tình nguyện thay trục mỗi ngày luôn ấy chứ, ha ha!”

Lý lão nghe Trần Minh nói đen mặt, hắn nhìn Trần Tùng, Trần Tùng hiểu ý, sau đó đầu Trần Minh bị chụp một cái tát.
Trần Minh ôm đầu ngồi xuống hét thảm: “Sao thúc đánh con ?”

“Ta đánh dùm Lý lão, ai bảo ngươi không tôn trọng trưởng bối, nói phét không biết ngượng.” Trần Tùng khinh miệt trả lời.
⸻
Không để cãi thêm, Trần Minh phất tay hô lớn:

“Người đâu, mở guồng nước, bắt đầu nấu thép!”
Tiếng guồng nước rền lên, trục gỗ xoay, khí nén thổi mạnh.

Chỉ thấy lò được nghiêng ra, bọn người hầu bỏ nguyên liệu và gang lỏng nạp liệu đầy áp trong đó, sau đó lò được dựng đứng thẳng trở lại.

Guồng nước bắt đầu chạy, các xi lanh bọc da, trong máy nén khí kêu lên, sau đó được dẫn thẳng ở đáy lò xuyên qua khối gang lỏng, tạo ra tiếng ồn và những tia lửa xuyên qua từ miệng lò.

Cả xưởng rung chuyển, tia lửa phun như mưa sao băng.
Mùi sắt nóng, mùi khói than, mùi mồ hôi người quyện vào nhau nghẹt thở.
⸻
Trần Minh cau mày, nhìn đồng hồ cát, lẩm bẩm:
“Mẹ kiếp, thiếu thốn đủ mọi thứ.

Máy nén khí công suất không đủ.
Nếu có máy hơi nước thì đỡ biết bao nhiêu.
Thời gian ban đầu dự tính hai khắc, nay tăng lên ba-bốn khắc rồi,
mà tạp chất vẫn còn chưa khử hết nữa.”
⸻

Ánh lửa trong lò dần đổi sắc — đỏ sang cam, rồi chuyển trắng bạch như ánh chớp.
Trần Minh quát to:
“Ngưng thổi khí, nghiêng lò, rót!”
Thép nóng chảy được đổ ra, bốc khói nghi ngút.

Tiếng rót nghe ùng ục, ánh sáng rực lên soi cả khu xưởng.

Trần Minh cho thợ nghiền nhỏ các loại quặng giàu mangan dioxit như ở đây hay gọi đá nhuộm thuỷ tinh, và rải vào mẻ thép đang nóng chảy để điều chỉnh thành phần và để nguội.
⸻

Sau khi thép nguội, các thợ lấy ra dùng búa gõ, lấy thước đo, để kiểm tr.a độ dẻo và bền, theo chuẩn ngôn ngữ hiện đại là kiểm tr.a thành phần carbon. Sau cùng là lấy cân để đong trọng lượng.

Trần Minh đắc ý nhìn Lý lão và Trần Tùng, trợn mắt há hốc mồm, khi biết sản lượng trong bốn khắc nấu là ba ngàn cân, chất lượng thì vượt trội hơn tất cả mọi loại sắt thép mà Trần thị làm ra từ đó đến giờ.

⸻
“Thần khí! Đây là thần khí!” – Lý lão hét lên, quỳ phục xuống trước lò, tay giơ cao như bái thần.
“Ta nguyện thay trục cho nó mỗi ngày cũng được!
Tam lão gia! Trần thị chúng ta quật khởi từ nay!”

Cả xưởng ồ lên.
Trần Tùng ôm chầm lấy cháu, cười sảng khoái, nước mắt lưng tròng:
“Cháu ngoan của ta, tổ tiên Trần thị mở mắt rồi!”
Trần Minh nhăn mặt, đẩy thúc ra xa:

“Ngài đừng có hở chút đánh ta là được.
Tháng sau ngài dẫn ta ra Quy Nhơn với ngài,
ta muốn đi mua thêm nguyên liệu chế tạo ổ trục,
mắc công có người kể khổ nữa.”
⸻

Lý lão nghe vậy đỏ mặt cười hề hề:
“Không khổ, không khổ, thiếu gia người cứ thong thả.
Ngài dặn xây phòng nấu muối đúng không, ta đi làm ngay, ha ha.”
Trần Minh ấm ức, gằn giọng:

“Ta dặn lâu rồi mà, sao cả nhà không ai tin ta hết…
Riết ta muốn bỏ nhà đi luôn, cho các người vừa lòng!”
“Tin, tin! Từ bây giờ tin.
Bình tĩnh cháu ngoan, tối nay cho ngươi cái đùi gà.”

– Trần Tùng cười hề hề, vừa nói vừa đập vai cháu.
⸻
Chiều xuống, ánh nắng cuối ngày chiếu lên miệng lò đỏ rực,
gió biển thổi qua mang theo hơi sắt nóng và mùi khói nhè nhẹ.

Ngày hôm đó, khu công nghiệp Trần thị chính thức hoạt động.
Nghề nấu thép bắt đầu trở thành sản nghiệp trụ cột của Trần thị,
bước ra bước đầu tiên theo kế hoạch của Trần Minh,

từ từ thoát khỏi phụ thuộc vào ruộng đất, tá điền và nông dân.