Sáng hôm sau, mùi than ấm còn vương trên mái lò.
Trần Minh đứng giữa xưởng rèn, tay cầm cuộn bản vẽ đã được ghì chặt bằng dây gai.

Lũ thợ rèn vây quanh, mặt ai nấy sạm nắng, mắt sáng như than vừa được quạt gió.
“Phần này,” hắn gõ ngón tay lên bản vẽ, “là ổ trục có bi.

Làm chuẩn cho ta: rãnh đều nhau, viên bi tròn đồng cỡ, lồng trong vòng giữ.
Đầu tuần tới phải có mẫu thô.
Song song, dựng guồng nước theo tỷ lệ này, đặt ở mạn sông sau Hộ viện.

Truyền lực qua trục, sang bệ tiện thô, rồi từ từ cải tiến máy tiện hiện đại hơn.
Máy tiện là mẹ của máy móc — hiểu chưa?”
“Dạ rõ!” – đám thợ đồng thanh, mặt vừa tò mò vừa run:

cái thứ “ổ bi” tròn tròn với mấy chấm nhỏ, nghe thì dễ mà làm thì… không biết ăn ở ra sao.
Trần Minh dặn lại người thợ cả:
“Quặng hôm qua về đủ.
Than tốt để luyện riêng, đừng trộn bừa.

Công cụ đo — ta cho người làm thêm thước và dưỡng vòng.
Cứ làm đúng, phần còn lại để ta lo.”
Nói xong, hắn rời xưởng.
Nắng sớm rót lên mái rơm, cánh đồng xa sương chưa tan hết.

Hắn đi thẳng sang tòa nhà sổ sách, nơi Trần Phúc đang ngồi kiểm đất.
“Phúc gia gia,” hắn chắp tay, “cho con mười mẫu đất ven lạch phía đông.
Con dựng xưởng rượu.

Rượu là tiền nhanh: một phần bán, một phần cất cao độ làm sát trùng.”
Trần Phúc ngẩng đầu, cau mày rồi bật cười:
“Ngươi… mới sáng đã đòi đất rồi, nhớ bảo Trần Ngọ vận chuyển vật tư,

hôm kia ngươi còn ở Quy Nhơn, hắn cùng đại cô và dượng ngươi về rồi.”
Sau đó ông nói thêm:
“Ta chừa đất gần bờ sông theo ý ngươi đấy, tự đi kiểm tr.a đi.”
Hắn cảm ơn, quay người đã chạy.

“Khoan đã,” Trần Phúc gọi với, “mới xong đất đã chạy đâu?”
“Con đi gặp Trần Ngọ!” – hắn cười – “Không có quản gia, mười mẫu đất cũng chỉ là đồng hoang.”
⸻
Quản gia Trần Ngọ

Trần Ngọ, bốn mươi hai tuổi, vai ngang lưng thẳng, đôi mắt hiền mà tinh.
Hắn vốn là gia đinh cũ, theo Trần gia mấy chục năm,
sau được gia chủ ban họ — từ Ngô Ngọ thành Trần Ngọ.

Người này có cái chất nông phu thật thà, lại học được chữ nghĩa, quen đụng con số, nói câu nào chắc câu đó.
Trần Minh vừa tới sân đã gọi:
“Ngọ thúc!”

Trần Ngọ từ dãy nhà kho bước ra, áo nâu sắn tay, trên vai còn vương bụi cám.
Vừa thấy Trần Minh, ông cười:
“Thiếu gia tới đúng lúc. Ta đang tính đi kiếm ngài.”

“Vậy hợp trời rồi.” – Trần Minh kéo ông vào hiên, trải bản dự toán –
“Con vừa lấy mười mẫu đất, xưởng rượu dựng ngay.
Gọi thợ mộc, thợ gạch.
Kho rượu làm thoáng, dùng tre và gạch xen.

Dây chuyền nấu, ủ, chưng — con ghi sẵn đây.
Cần gạo nếp loại ngon, chum ủ sạch.
Đặc biệt: phần cất cao độ phải có nồi chưng cất ghép hai tầng — tiết lộ ít thôi, công cụ con tự chế.”

Trần Ngọ gật liên hồi, tay vừa nghe vừa bấm đốt ngón tay tính toán.
Rồi ông nhìn hắn, bỗng… đổi đề tài như sét đánh:
“Thiếu gia lo ngài trước đi.
Ta nghe tam lão gia nói ngài quen tiểu thư Châu thị phải không?

Khi nào đưa sính lễ nói ta chuẩn bị.
Bên Võ thị thiếu gia Võ Hạo bằng tuổi ngài con người ta biết đi rồi.
Ngài hai mươi mà chưa cưới vợ, thiếp cũng chưa lập,

ta biết ăn nói thế nào với lão gia dưới cửu tuyền?”
Trần Minh suýt sặc.
“Ơ… cái đó từ từ, Ngọ thúc.
Con cũng muốn, nhưng duyên phận ép tới ép lui, tiểu thư nhà người ta chạy mất…”

“Chạy mất là tại ngài không đứng đắn.” – Trần Ngọ nghiêm mặt –
“Ngài bận việc tộc, ta hiểu.
Nhưng nhà cửa phải yên rồi mới tính chuyện lớn.
Sính lễ cứ để ta.”

Trần Minh đành… đổi đề tài:
“À… thợ xây xưởng rượu nhé.
Con qua đại cô làm việc với dượng đây, chuyện quân với hộ viện phải bàn.”
Trần Ngọ vẫn chưa buông:
“Nhớ ăn uống.

Và nhớ… lấy vợ.”
“Biết rồi, biết rồi!” – Hắn chạy như bay ra khỏi sân,
sau lưng là tiếng quản gia càu nhàu đầy… thương.

Sau khi phụ thân Trần Minh mất, quả thực hắn chẳng thiếu gì, hạnh phúc hơn nhiều người khác.
⸻
Đại viện của đại cô
Đại cô Trần Thư Lan, gần năm mươi, vẫn nhanh nhẹn tiếng nói ánh mắt,

nàng là đại tỷ ruột của phụ thân Trần Minh.
Dượng Trần Lâm nguyên danh Lê Hoài Lâm, nhỏ hơn đại cô ba tuổi.
Người xưa nói “gái hơn ba ôm gạch vàng” —

từ ngày vào ở rể Trần Lâm thành thủ lĩnh hộ viện Trần thị,
không ai ở Trần thị coi ông là người ngoài,
an toàn của Trần thị đặt hết vào tay Trần Lâm.

Năm xưa, khi Chúa Trịnh Trịnh Hoành mất, Trịnh Hâm dưới sự phò tá của các đại thần dưới trướng cha hắn,
thành công lên ngôi Chúa.
Lê Hoài Lâm tức dượng của Trần Minh, từng là tướng quân dưới Trịnh Hoành,

nhưng do hiểu lầm trung với nhị công tử con thứ Trịnh Hoành là Trịnh Vân,
nên suýt rơi đầu trong đợt thanh trừng sau khi Trịnh Hâm lên ngôi.
Dượng bỏ Bắc chạy vào Nam, một thân một bóng.

Ông nội Trần Minh là Trần Đạt nhìn người đã biết việc:
giữ dượng ở Hộ viện, đổi tên Trần Lâm, phong chỉ huy luyện binh.
Sau mấy năm, thấy tài lại thấy nghĩa, ông nội gả luôn đại cô cho dượng.

Hai mươi năm tròn, Trần Quang, Trần Tiến lần lượt chào đời, giờ đều phụ việc gia tộc.
Trần Minh mất mẹ sớm, cha đi khi hắn mười tuổi.
Đại cô là người bế bồng, dượng là người dạy hắn cầm gươm.

Buổi sáng đánh quyền với hai biểu ca, buổi chiều ngồi cùng đại cô học chữ,
đêm ngủ chung một chõng với đám biểu ca — ngày tháng trôi như mơ.

Thứ mơ ấy, bây giờ nghĩ lại, cứ tưởng thân xác này đã trải qua thay hắn,
mà thật ra… hắn đang sống đời của chính mình ở Đại Nam.
“Đại cô!” – hắn nhào vào, ôm lấy bà, giọng… làm nũng.

“Con nhớ đại cô quá!
Hôm qua tam thúc lấy roi mây dí con, Phúc gia gia mắng con.
Hu hu… đại cô phải trừng trị hai người đó làm chủ cho con!”
Đại cô bật cười, ôm đầu hắn, nghiến răng… giả:

“Yên tâm. Một lát ta qua hỏi tội.
Lại đây, đứng im để ta xem bị đánh chỗ nào.”
Trần Minh ngượng:
“Con chạy nhanh nên chỉ trúng mông mấy roi.
Không sao đâu đại cô…”

“Cái thằng!” – đại cô lườm, nhưng ánh mắt chan chứa.
Bà nuôi hắn như con đẻ, lo từng bữa, từng giấc.
Hạnh phúc của người đàn bà ấy bây giờ giản dị như bao người mẹ khác:

chờ ngày thằng nhỏ này lấy vợ sinh cháu cho bà bồng, thế là đủ.
“Dượng đâu rồi cô?” – hắn hỏi, đang ôm, bỗng đổi tông –
“Con qua kiếm dượng có việc, gấp lắm.”

“Hắn đi giao lính cho quan phòng giữ rồi, chắc sắp về.
Chúa Nguyễn năm nay thúc binh liên tục, coi bộ sắp chiến sự.
Cũng may lưu dân không thiếu, tuyển lính đỡ khổ.
Ngồi chờ một lát, dượng con về.”

Nghe vậy, hắn biết có nôn cũng vô ích.
“Vậy khi nào dượng về gọi con, con vô bếp kiếm gì lót dạ đã…”
“Bếp cái gì bếp!” – đại cô quắc mắt –

“Ngươi trưởng thành, tộc trưởng rồi còn lủi bếp.
Ngồi đó! Ta bảo nha hoàn mang lên.”
Bà quay gót xuống bếp.
Chừng một chén trà, bà trở lại, theo sau là một nha hoàn mới độ mười bảy tuổi,

mặt trái xoan, da trắng như sữa, mắt trong mà hiền, tóc cài trâm, vài sợi tóc mái rủ nhẹ hai bên.
Áo vải trắng trong, ngoài áo nâu, váy nâu gọn gàng —

cả người toát lên vẻ thanh sạch, dịu dàng, có chút “ngốc bạch ngọt” theo cách nói đời sau: hiền mà… thành thật.
Trần Minh hơi khựng.
Một thoáng tưởng… tiểu thư nhà ai lạc vào viện.

Đại cô thấy hắn đơ, trong bụng… mừng thầm:
“Thành rồi.”
Bà giới thiệu:
“Đây là nha hoàn ta mới tuyển, tên Ngô Tuyết Như, người từ một tiểu gia tộc ở Phú Yên.

Nhà họ đắc tội một thế gia trong Nam, bị giặc cướp đánh đêm, chạy nạn qua Bình Định.
Mẫu thân nàng gửi gắm cho ta.
Người thân tản mác cả rồi.”
Thì ra tiểu thư khuê các lưu lạc.

Không lạ vì sao khí chất ngời như vậy.
Trần Minh nuốt nước bọt, quay qua đại cô:
“Ý đại cô là…”
Đại cô mỉm cười mà… ra lệnh:
“Ta tính để nha hoàn này qua chăm sóc ngươi.

Nếu thuận, sau này… làm thiếp cho ngươi cũng được.
Ngươi thấy sao?”
Trong đầu Trần Minh nảy một màn đối thoại nội tâm:
— “Nhỏ quá không?” Trần Minh nhỏ có vòng thánh hỏi.

— “Mười bảy rồi, ở xã hội thế kỷ 18 đã lấy chồng sinh con rồi… À lộn, đã trưởng thành.” Trần Minh nhỏ có sừng trả lời.
Sau đó Trần Minh nhỏ có sừng chốt hạ dứt khoát nói:

— “Nhập gia tuỳ tục đi, đừng… triết lý!”
Hắn nuốt khan, ngoài miệng thì chính trực:
“Đại cô, còn… nhỏ quá, không được đâu.”

Đại cô biết tỏng cái kiểu khẩu thị tâm phi của cháu mình, bèn chốt hạ:
“Ta thông báo chứ không hỏi ý.
Nha đầu này lát nữa bảo quản gia sắp xếp ngủ cạnh phòng ngươi.
Thế đã.”

“Đại cô, sao người… độc tài như vậy!” – hắn khóc không ra nước mắt.
“Còn nói!” – đại cô lườm yêu.
Đúng lúc đó, mấy nha hoàn khác bưng cơm canh lên.

Trần Minh đổi chủ đề bằng cách… ăn như hổ.
Còn Ngô Tuyết Như, mắt liếc trộm một lần, rồi một lần nữa.
Trong đầu nàng gõ nhẹ một câu, hồn nhiên như nắng:
“Thật… đẹp trai. Đúng gu ta.”

Đại cô để ý hết, khóe môi đắc ý cong lên:
“Hai tên ranh con các ngươi, tưởng qua mắt được lão nương sao.”
⸻
Dượng về
Tiếng giày đóng đinh vang từ ngoài sân.

Trần Lâm bước vào, áo giáp vải, vai vắt đao, mồ hôi còn loáng trên trán.
Trong các thúc bá trong nhà, dượng Trần Lâm của Trần Minh là giống người cha nhất.

Vừa dạy đạo lý cho Trần Minh từ nhỏ, tuy có đánh mắng, nhưng lúc nào cũng cố sức để uốn nắn hắn thành nam tử hán.

Chỉ có điều với tính cách của tên này, có lẽ Trần Lâm không thành công lắm, tới tận giờ đã trưởng thành, vẫn ngả ngớn không đứng đắn.
“Thằng nhóc, nghe nói hôm qua ngươi bị Phúc bá mắng?”

Trần Minh tiện tiện hề hề cười nói:
“Nào có, Phúc gia gia còn khen ta kỳ lân chi tư đây,
dượng đừng nghe người khác tung tin đồn thất thiệt.”

“Với đức hạnh của ngươi, ta thấy tin đồn thất thiệt vẫn có chút đáng tin cậy hơn,
ta còn nghe đồn Trần Tùng còn xách roi dí ngươi trong quán trọ nữa kìa.”

“Ta biết dượng xem thường ta… haizz… con người ta lương thiện vừa lại ngoan ngoãn,
lại nhỏ nhất nhà, nên trưởng bối thường xuyên dạy bảo, chỉ biết nghe thôi.”
Trần Minh vô sỉ tung tuyệt chiêu khổ nhục kế,

sẵn tiện mỉa mai đám trưởng bối trong nhà lấy lớn hϊế͙p͙ nhỏ,
và tất nhiên trong đó có luôn Trần Lâm.
“Mẹ kiếp, lương thiện đến bây giờ đại pháo cũng dám đúc, cho ngươi lương thiện nè…”

Trần Lâm nói xong sút vào mông Trần Minh vài cái.
Trần Minh tránh né chạy vội ra sau lưng Trần Thư Lan,
vừa mếu máo vừa chỉ điểm:

“Đại cô, người quản dượng đi, quân tử động khẩu không động thủ, dượng chơi xấu.”
Nhìn hai dượng cháu giao phong,
Trần Thư Lan sầm mặt bất đắc dĩ.

Hai người này từ nhỏ đến lớn, gặp nhau không ồn ào là không được.
Vì thế bà nói:
“Hai người các ngươi thôi đi, Minh nhi hôm nay qua có chuyện không nhớ sao?”

“À suýt quên, dượng có chuyện quan trọng đây.”
Thấy Trần Minh nghiêm túc, Trần Lâm cũng không đùa với thằng nhóc này nữa,
hắn ra hiệu cho Trần Thư Lan.
Đại cô khẽ gật, đưa mắt cho nha hoàn lui xuống.

Ngô Tuyết Như cúi đầu, lui nhẹ như gió.
Trước khi qua cửa, mắt nàng lỡ trộm thêm một cái, rồi mất hút sau rèm.
Trong phòng còn lại ba người.

Trần Minh trải bản vẽ thứ hai: bố trí hộ viện mới, tuyển lưu dân, tăng quân số từ 300 lên 1.000.
Chữ nghiêng như chân chim mà mạch lạc:
• Tuyển 700 lưu dân khỏe mạnh, chia đội – toán – ngũ.

• Huấn luyện súng hỏa mai theo đội hình mới: bảo dưỡng – nạp – bắn, bắn theo lượt 3 hàng để đẩy nhanh tốc độ bắn.
• Huấn luyện pháo binh: ép học chữ, học thước ngắm, căn chuẩn – đo đạc – tính toán.

• Chia quân bảo mật: xưởng rèn, xưởng muối, xưởng rượu, xưởng đúc súng & pháo có đội canh riêng.
Trần Lâm đọc lướt, gõ gõ chuôi đao lên bàn, mắt lóe tia hứng thú:
“Được. Có thứ để triển khai.

Nhưng ta cần bản huấn luyện chi tiết…
À, đây rồi.”
Ông nhấc một quyển sổ Trần Minh kẹp theo, thấy phần mục lục huấn luyện chia từng tuần.
Đọc đến dòng “tốc độ bắn nạp: 4–6 phát/phút”, ông khựng lại:

“Ngươi đùa ta à, thằng nhóc? Làm sao có thể?”
Chưa để dượng nói hết, Trần Minh đưa tay chỉ ngay mục ghi chú:
“Không phải bắn rời.

Dùng đạn cuốn sẵn trong giấy dầu: viên đạn + thuốc súng đo liều trước, dây mồi tách riêng.
Giấy bọc tẩm dầu chống ẩm.
Khi luyện:
1. Nửa khóa cò,
2. Cắn gói (xé đầu giấy),
3. Rắc mồi vào ổ (mồi mịn),

4. Đổ thuốc – nhét đạn – thúc nén,
5. Châm hỏa – bắn,
6. Rút cần – đảo vị trí – hàng sau lên.
Ba hàng xoay vòng, hơn một phát mỗi mười lăm giây là chạm ngưỡng.”

Trần Lâm sững sờ một nhịp, rồi bật cười:
“Còn có thể chơi như vậy…”
Ông lật tiếp các trang:
• Bảng nhịp trống ra lệnh nạp – châm – bắn.
• Quy định dự trữ dây cháy chậm, thay ca giữ lửa.

• Áo trùm ổ mồi che mưa.
• Kho huấn luyện khô để bắn mưa giả lập.
• Phân vai “tay mồi – tay nạp – tay bắn” cho tân binh yếu thể lực.
Qua phần pháo binh, ông càng gật gù:
• Thước ngắm bằng gỗ khắc vạch.

• Dây căn cự ly.
• Bảng độ nâng theo tầm bắn ước lượng.
• Ống tre gắn thuỷ tinh làm kính viễn vọng.
• Kỷ luật giật lùi – kê chèn – neo bánh.
• 6 mệnh lệnh (đặt – kê – ngắm – nạp – lui – khai).

“Được.” – Trần Lâm khép sổ, ánh mắt sắc như lưỡi dao.
“Điều quan trọng nhất: đừng để đồn ra ngoài.”
“Con hiểu.” – Trần Minh chắp tay, giọng trầm chắc.

“Việc bí mật – nên lần này tuyển hộ viện, ta sẽ thống nhất bắt đầu trả lương đàng hoàng cho bọn họ,
và cùng theo kỷ luật quân đội, có gì cứ chém thẳng.”

Trần Lâm gật nhẹ, đôi mắt lóe lên ánh tán thưởng.
Ông biết thằng cháu này không chỉ thông minh, mà còn biết cách nắm người.

Giữa thời loạn, giữ bí mật bằng lời thề chẳng bằng giữ bằng lợi lộc — đó là bản năng của kẻ từng trải binh đao.

Đại cô ngồi bên cạnh, nhìn hai người đàn ông — một trẻ, một già — đang bàn chuyện cơ mật,
trong lòng vừa tự hào vừa lo lắng.
Bà chợt thở dài, rồi chen vào một câu nghe vừa nghiêm vừa đầy tình thân:

“Nói xong chuyện quân, nói chuyện nhà.
Sính lễ, để ta với Trần Ngọ lo.
Minh, đừng để cô chờ cháu đến bạc tóc.”
Trần Minh nghe vậy, chỉ biết cười khổ, ngồi xuống ghế, gãi đầu:

“Cô ơi… Châu tiểu thư người ta còn chưa xong việc nhà, đợi hết năm nay đi.
Con xin hứa, hết năm con sẽ nhờ đại cô và Ngọ thúc qua dạm hỏi.”

“Ừ, ta ghi lời ngươi rồi đó.” – Đại cô chống tay lên bàn, liếc sang dượng hắn.
“Thấy chưa, đàn ông nhà này chỉ giỏi nói miệng.”
Trần Lâm nghe vậy phá ra cười, giọng sang sảng:

“Lính và súng pháo ta lo, vợ ngươi thì để đại cô.”
“Dượng!” – Trần Minh bật kêu, mặt đỏ lên, cả phòng liền vang tiếng cười sảng khoái.

Khung cảnh nghiêm túc vừa rồi tan biến, chỉ còn lại hơi ấm gia đình quện trong nắng chiều xiên qua cửa sổ.
⸻
Ánh nắng cuối ngày len qua những tán tre, rơi thành từng vệt vàng rực rỡ trên sân gạch.

Trần Minh đứng dậy, khom người chào:
“Con về xưởng đây.
Chiều nay còn phải giao bản vẽ nồi chưng cất và ổ trục cho thợ.”
Trần Lâm vỗ vai hắn, giọng nghiêm mà vẫn thân tình:
“Tối ra thao trường.

Ta muốn xem tận mắt đội mới của ngươi bắn theo nhịp trống.”
“Rõ.” – Hắn đáp ngắn, rồi quay người rời đi.
Ra đến cửa, hắn khựng lại.

Dưới gốc trúc bên hiên, Ngô Tuyết Như đang đứng ôm khay trà trống, gió chiều lay nhẹ tà áo nâu.
Nàng khẽ cúi đầu khi thấy hắn, đôi mắt đen láy lóe lên chút ngượng ngùng.

Hắn gật đầu thật khẽ, coi như một lời chào.
Nàng đáp lại bằng một động tác nhỏ – khẽ cúi người, nhẹ như hơi thở.
Ngoài kia, thợ mộc đang cắm cọc dưới lạch nước,

những thanh tre kêu “cóc cóc cóc” giữa buổi hoàng hôn.
Tiếng búa rèn cũng vang vọng từ xa, hòa trong hơi sương và mùi khói than.
Guồng nước mới đang dựng thêm, âm thanh đã như bản nhạc báo hiệu cho thời đại mới.

Trần Minh siết chặt cuộn bản vẽ trong tay, mắt ánh lên tia quyết liệt:
“Ba tháng, ta phải làm xong.
Lời hứa này… có ch.ết cũng phải hoàn thành.”
Gió chiều cuộn qua sân, mang theo mùi rượu lên men thoảng trong không khí.

Ở đâu đó trong lòng đất Đại Nam, bánh xe thép đầu tiên đang bắt đầu xoay.