Ánh sáng ban sớm tràn qua khung cửa sổ, rọi xuống nền gạch phủ mờ bụi mực.

Mùi trà pha loãng hoà cùng mùi giấy mới và mực tàu, khiến căn phòng làm việc của Trần Minh tại phủ nha thành Quy Nhơn mang hơi thở nửa cổ điển nửa hiện đại — nơi một người An Nam đang ngồi đối diện cả nền văn minh Tây Âu.

Trần Minh ngồi dựa ghế, nhìn qua song cửa sổ. Gió biển mang hơi muối nhẹ thổi vào, tiếng hải âu vọng xa.
Hắn chợt nghĩ, ở kiếp trước, người Tây đi đầy đường, đến nỗi gặp mãi thành quen.

Ở kiếp này, chỉ một người phương Tây xuất hiện, mà cả thành Quy Nhơn đã rộn ràng.
“Đúng là khác biệt giữa ‘đi giữa văn minh’ và ‘đối diện văn minh’,” — hắn thầm nghĩ, mỉm cười nhạt.
⸻

Richard Blake ngồi đối diện, gương mặt sáng dưới ánh nắng xiên qua cửa. Nụ cười thương nhân Anh quốc lịch thiệp nhưng cứng rắn.

“Chúng tôi tới An Nam vì hàng hoá ở đây có một số mà chỉ có Tây Âu có, như xà phòng, rượu mạnh, thậm chí có một số thứ mà chúng tôi không làm ra được như muối và thép.

Về lượng muối trắng tinh, và những thanh thép còn tốt hơn thép của Tây Âu, giá vải ở đây còn làm tôi bất ngờ hơn — rẻ hơn Tây Âu.
Quy Nhơn này đúng là kho báu của Châu Á.”

Blake nói với vẻ tò mò chân thành, nhưng trong mắt hắn, Trần Minh vẫn thấy được chút ánh thăm dò.
Trần Minh gật đầu, môi nở nụ cười mỏng:

“Ngài còn chưa chứng kiến súng và pháo của chúng tôi đâu, hoàn toàn không thua kém Tây Âu.
Nếu ngài có thể một lát tôi sẽ đích thân dắt ngài đi tham quan.”

Blake hơi nghiêng đầu, cười lịch thiệp, giọng nhẹ nhàng như tán tỉnh thương mại:
“Không biết Trần tiên sinh có hứng thú làm mua bán với chúng tôi không ?”

Thời này, người Tây Âu tuy kiêu ngạo, nhưng vẫn giữ lễ độ — khác xa cái thái độ “bề trên” của thế kỷ sau.
Trần Minh híp mắt, rồi cười hềnh hệch:

“Tất nhiên rồi Blake tiên sinh, những gì chúng tôi sản xuất ra là để bán, nếu có thể sản xuất được thận, chúng tôi cũng bán nó luôn.”
Nghe phiên dịch nói lại Trần Chính suýt phun trà.

Hắn nhìn thiếu gia đang nói thứ tiếng Tây Dương như gió thổi, mà mắt trợn trắng như muốn rớt ra khỏi đầu.
“Thiếu gia… từ khi nào tiếng Tây lại dữ thần như thế này vậy trời?” — hắn thầm than.

Blake bật cười, nụ cười thật, pha chút kinh ngạc.
“Ha ha, ngài Trần tiên sinh thật là người châu Á thú vị nhất mà tôi từng gặp, chỉ là không biết nếu chúng tôi muốn mua kỹ thuật luyện kim, không biết là…”

— hắn bỏ lửng câu, nửa đùa nửa dò xét.
Trần Minh đáp lại, giọng trầm hẳn, đôi mắt sắc như dao:
“Ngài Blake cũng hài hước không kém, ngài có nghe ai nói đem bát cơm của mình, bán ra ngoài bao giờ chưa ?”

Không khí chùng xuống một nhịp.
Blake khựng lại, cười gượng, mồ hôi rịn nhẹ bên thái dương.
“ch.ết tiệt, gặp tên khó chơi rồi.” — hắn chửi thầm trong bụng.
Nhưng hắn vẫn giữ gương mặt thương nhân điềm tĩnh:

“Xin lỗi Trần tiên sinh vì mạo muội, vậy xin hỏi lượng thép và muối, vải, thậm chí rượu, ngài có thể cung cấp bao nhiêu.
Chúng tôi muốn số lượng lớn.”

Trần Minh phất tay ra hiệu, Trần Chính hiểu ý, mở hòm tài liệu, lôi ra các tờ sổ dày, ghi đầy ký hiệu và chữ số.
Ánh sáng phản chiếu lên từng dòng chữ như phản chiếu lên bạc nén.

Trần Minh bình thản nói tiếng Anh, dịch từng con số, từng sản phẩm, từng năng lực sản xuất.
Hắn còn giới thiệu luôn các gia tộc liên kết: Phạm thị, Võ thị, Nguyễn Huy thị – gọi chung là “hệ thống vệ tinh của Trần thị.”

Blake nghe suốt hơn một canh giờ, mồ hôi lạnh toát ra dưới cổ áo.
Thương nhân người Anh này đã đi qua nhiều cảng châu Á, nhưng chưa từng thấy một hệ thống sản xuất và cung ứng kiểu này.

Khi Trần Minh dùng từ “ecosystem” – hắn phải dừng lại hỏi.
(Ecosystem: hệ thống sinh thái.)
Trần Minh cười, giải thích bằng ví dụ chuỗi cung ứng — và Blake hiểu ngay.
Chỉ khác là… hắn hiểu xong, thì sợ.

“Nếu để hệ thống này phát triển mười năm nữa… An Nam này sẽ trở thành người đè chúng ta xuống đất ma sát.”
– Hắn nuốt khan, lòng bàn tay ướt mồ hôi.

Blake nhìn Trần Minh — người đàn ông trước mặt hắn cười hóm hỉnh, nhưng ẩn trong nụ cười ấy là một khối sắt đang nung đỏ.
Hắn chỉ muốn quay về Portsmouth, quỳ trước nhà vua mà hét lên:

“Nếu có thể, hãy cho hạm đội sang bóp ch.ết con quái vật này ngay khi còn kịp.”
Nhưng đời không đơn giản như vậy.
Trần Minh khẽ vỗ vai hắn, nụ cười không thay đổi:

“Nếu nước Anh cần vũ khí, chúng tôi cũng sẵn sàng cung ứng, miễn là giá tốt.”
Hắn nói rồi đứng dậy, giọng thân mật mà ép người:

“Mời ngài theo tôi, tôi cho ngài xem thứ mà Tây Âu của ngài chắc cũng phải nể vài phần.”
⸻
Ngoài thao trường quân Tây Sơn – Giữa trưa Quy Nhơn

Nắng đổ như bạc. Mùi thuốc súng hòa cùng gió biển, mặt đất rung nhẹ theo nhịp pháo binh.
“Phanh! Phanh! Phanh!”
“Bụp! Bụp! Bụp!”
Từng loạt súng đồng loạt vang lên, dội từ đồi cát đến rặng tre.

Lính Tây Sơn xếp hàng chỉnh tề: hàng trước quỳ bắn, hàng sau thay đạn, nhịp nhàng như máy.
Cát bay, khói mù, nòng súng đỏ rực.
Rồi pháo binh vào trận.
Ầm! Ầm! Ầm!

Những gò đất đổ nát tung lên trời, từng khối đá văng xa hàng chục mét.
Một khẩu pháo đẩy lên trước, châm lửa — đạn nổ, bắn trúng ngay bia gỗ mà Blake vừa chỉ đại.

Nhìn những khẩu pháo sau mỗi phát bắn, nhìn độ giật của nòng pháo lùi trở về vị trí ban đầu, Blake tinh mắt thầm nghĩ:
“Công nghệ này…đế quốc Anh thậm chí chưa có.”

Trần Minh nhìn Blake mỉm cười hiểu ý sau đó giới thiệu:
“Đây là công nghệ giá đỡ lò xo, tăng độ ổn định của pháo khi bắn, độ chính xác tăng ít nhất năm thành sau khi lắp lò xo.”

Cây cờ đỏ của Tây Sơn phấp phới sau màn khói xám.
Nhìn những binh sĩ huấn luyện chỉnh tề, mũ giáp và áo giáp nổi lên ánh bạc, làm người nhìn vào cũng biết đây là thiện chiến chi sư.

Blake đứng ch.ết trân, mặt trắng bệch như vôi, ánh mắt run rẩy giữa ngạc nhiên và sợ hãi.
Phía sau, Trần Lâm khoanh tay, giật giật khoé miệng, thầm chửi trong lòng:

“Thằng nhóc này… mỗi lần muốn làm ăn với ai, đều dắt người ta đi thao trường.
Ngày xưa là Cố Đông Môn, bây giờ là tên mũi đỏ mắt xanh này.

Má nó, nó làm ăn với ai đều phải trấn áp người ta thế này.”
Trần Chính thì cố nín cười, nhìn Blake xanh như tàu lá chuối mà thương hại.

Trần Minh vẫn tỉnh bơ, tay phe phẩy quạt, miệng nói tiếng Anh pha giọng Bình Định:
“This is just our training level, Sir Blake.”
Blake gượng cười như người đang đứng trước hỏa ngục.
Trần Minh đứng cạnh hắn, ánh mắt lạnh mà vui.

“Cái chiêu này vẫn hiệu quả,” – hắn nghĩ. – “Từ Cố Đông Môn tới Blake, “thao tác quen thuộc”, như dây chuyền sản xuất công nghiệp. Ha ha.”
⸻
Chiều hôm đó, khi rời khỏi thao trường, Blake đi mà chân run.

Gió biển thổi ngược, lá cờ Tây Sơn bay phần phật.
Không ai biết hắn đang nghĩ gì, chỉ biết từ đó trở về sau, người Anh ở Quy Nhơn luôn nói rất khẽ mỗi khi nhắc đến Trần Minh.